Naar de tandarts in een ‘ontwikkelingsland’.
**SARAJEVO - Je stapt in de bus van Eurolines en je bent in 24 uur in Sarajevo. Retoertje voor € 150,- Rechtstreeks Amsterdam - Arnhem - Bosnië. **
**Een Lufthansa-vlucht vanaf Düsseldorf kost wat meer. En per auto is het toch wel een rit van twee dagen (1600 km). **
Vakantie in Bosnië, wie doet dat nu? De beelden van de burgeroorlog zijn nog te vers. Gevaar voor landmijnen. Ruwe (eufemisme) bevolking? En hoe zijn de faciliteiten? Wat kun je er doen? En als je naar de tandarts moet?
Ik lees de bespreking van een nieuwe reisgids van het getekende Balkanland. De mooie natuur en dan beren jagen, wordt aangestipt. Tsja, als je toch al veel beren op de weg ziet bij zo’n onderneming! Over beeldvorming gesproken. Beren in Bosnië is naar mijn ervaring als klederdracht in Nederland: ze zijn wel ergens diep in het binnenland in de bergen en dan maak je wat ansichtkaarten waardoor hordes Amerikanen moeten komen.
Het is echter lonely at the top. Maar dat rechtvaardigt nog niet dat de Lonely Planet er zo’n issue van maakt; tegelijkertijd waarschuwt ze zelf voor mijnen die nog latent aanwezig zijn.
Hoe vergaart zo’n redacteur de informatie eigenlijk is de vraag.
Pravo
Wie er wel zijn: verschrikkeljk aardige mensen, van alle etniciteiten.
Drie woorden zijn genoeg: pravo (rechtdoor), desno (rechtsaf) en ljevo (linksaf)en je reist onbekommerd Bosnië door. De rest snapt men, hoef je niet te vragen, men brengt je er (onderdak/eten). En niet met die bekende internationale fooi-gerichtheid; men wil helpen!
Goede wegen, er wordt beheerst gereden (intensieve snelheidscontrole).
Bolwerk
Ideaal voor een eerste bezoek is:
Ga met de auto via Ljubljana (Parijs van de Balkan) en bezoek Sarajevo met zijn prachtige basarscija (Turkse wijk). Geïnteresseerd in Pale, op zo’n 15 km? De wereld van verschil in dit ex-Servische bolwerk merk je niet, behalve het cyrillische lettertype en posters van hun gevluchte held Karazic. Ga eventueel naar Visako waar men de grootste pyramide van Europa zou hebben (?!) opgegraven (zie bericht Toine Trust).
Dubrovnik
Via Mostar (inmiddels herstelde beroemde brug) is er een prachtige route naar de Adriatische Zee. Nog meer cultuur: het unieke Dubrovnik. En de prachtige Adriatische kust, al dan niet met zeeëgels.
Er zijn imiddels wat campings. Sarajevo, bij het vliegveld, was deze zomer voor het eerst weer open. Ook in Jablanica en Mostar kan weer gekampeerd worden. Een kampeerfietstocht van Sarajevo naar de kust en dan bij voorbeeld via Split naar Rijeka is goed te doen. Voor de ervaren fietser! Buiten het vakantieseizoen zijn de wegen redelijk rustig.
Er zijn in het hele land, aan de doorgaande routes, veel guesthouses en hotelletjes waar vaak op een mooie locatie (panorama) en goedkoop kan worden overnacht.
De medische zorg staat in heel ex-Joeoslavië op een hoog niveau. Veel ex-vluchtelingen die in Nederland wonen, gaan naar de tandarts op de Balkan.
Bosnië smacht naar toeristen. Maar ook medici willen wel klanten uit het ‘westen’. Ze willen ook graag in Nederland werken maar krijgen geen visum.
Brug
Geen tandartsverzekering in het aanvullende pakket? Een paar kronen nodig, of een brug? En op een plezierige manier behandeld willen worden door een tandarts die je graag als patiënt hebben wil? Er hangt de sfeer van een hakkenbar. En geen extra hypotheek willen nemen om dat te bekostigen?
Dan is hier de oplossing: zoek contact met een ex-Bosniër, enzovoort. Of met een blogger die wel eens in Sarajevo e.o. komt. Bij voorbeeld om naar de tandarts te gaan. Of is dit een brug te ver?
Tarieven
Ik citeer het tarievenlijstje dat in de wachtkamer (!)van de *zubar *hangt.
Kroon: 40 KM
Dit is Kompatible Mark = € 20. Voor Bosniërs. Een Nederlander betaalt € 70,-. Beschouw het als onwikkelingsgeld. In de offerte bij zijn eigen tandarts was dat € 650,-
De Nederlander en zijn verloofde hebben de wachttijd tussen voorbereiding en plaatsing ‘gedood’ aan de Adriatische Zee. Daar was het medio september 25 graden.
Medische vakantie, de trend van de 21e eeuw.