Wij zijn op de meest negatieve opmerking voorbereid als we vertellen dat we op onze reis door Zuid Afrika ook een paar dagen gaan logeren in verschillende Home-stays bij Kamamma’s in townships. Verwarring alom, bezorgdheid over onze veiligheid, angst voor wat er gebeuren kan ‘want het is toch eng en gevaarlijk’.
Nee dus, kunnen we iedereen geruststellen. De Home-stays, bij de zwarte vrouwen van Zuid-Afrika thuis, zijn warme, gezellige, gastvrije en comfortabele logeeradressen middenin een township, of beter gezegd community, waar je de echte bevolking van dit prachtige land kunt vinden. Het is een unieke manier om de cultuur en leefwijze van de altijd nog minder bedeelde groep Zuid-Afrikanen te leren kennen en vooral waarderen.
Wij zijn er al jaren geleden mee in aanraking gekomen en hebben toen ontdekt dat de organisatie ‘Dreamcatcher-Zuid-Afrika’ een flink aantal gemotiveerde zwarte en gekleurde vrouwen een gedegen opleiding in toerisme geeft, om hen zo de kans te bieden als kleine ondernemer hun eigen brood te verdienen en te proberen uit de armoede te komen. Zij zijn de Kamamma’s van Dreamcatcher. Een Kamamma is een woord uit het Xhosa en betekent: Vrouw die kind op de rug draagt. In Dreamcatcher-taal betekent het: Vrouw die haar gezin en gemeenschap naar een beter leefniveau draagt.
Links: Kamamma Esma Kayamandi
Rechts: In een township in Worcester
Bij de Kamamma’s thuis
We hebben ondertussen al gelogeerd in Kayamandi, een community vlakbij Stellenbosch, in Worcester, George en Melkhoutfontein, deze liggen allemaal in de Westkaap. Maar er zijn er nog meer, ook in de Oostkaap, Noordkaap, Kwazulu Natal, Gauteng, Limpopo, North West, Mpumalanga en Vrijstaat zijn er Home-stays te vinden. Er zijn zelfs Home-stays geschikt gemaakt voor gehandicapten.
Op onze Zuid-Afrika reizen, die meestal minstens drie weken duren, wisselen we Home-stays af met hotels, appartementen of logies met ontbijt in zomerhuisjes. Juist de afwisseling maakt een reis interessant en bij de Kamamma’s voelen we ons gewoon thuis en leren wij ze goed kennen door onze gesprekken, soms in het Engels heel vaak in het Nederlands en Zuid-Afrikaans. Onze gezamenlijke wortels verloochenen zich niet.
Koken en eten
Dreamcatcher maakt zich niet alleen sterk voor de Home-stays, maar heeft inmiddels een andere publiekstrekker in het leven geroepen en dat is ‘Cook-up with Kamamma’.
Het kan zijn dat sommige mensen geen tijd hebben om een nachtje te blijven slapen bij een Kamamma. Maar wellicht is er op de doorreis wel tijd voor een lunch of een diner. Of er misschien dat er een paar uurtjes vrij gemaakt kunnen worden om een kookworkshop mee te maken en samen met een Kamamma haar traditionele maaltijd te bereiden en natuurlijk daarna uitgebreid te tafelen. Dit doen we op deze reis een paar keer. Omdat er zo’n 11 verschillende stammen in Zuid-Afrika zijn, komen er ook veel verschillende traditionele maaltijden op tafel en dat maakt het interessant.
We hebben al heel wat kneepjes geleerd, vis op een open haard geroosterd en hebben we vetkoek gebakken en dit uiteraard heerlijk gegeten. En wat het minstens zo boeiend maakt is om de verhalen en vaak de persoonlijke geschiedenis van de Kamamma en haar gezin te horen tijdens deze workshops. Er ontstaat een warme vriendschap. We zeiden het al: geen betere manier om de bevolking van Zuid-Afrika te leren kennen dan bij de Kamamma’s en hun gezin in de community.
Links: Een Cook-up workshop in een township
Rechts: Een Kamamma die haar gasten komt opvangen
Toeren met de auto
Zonder problemen trekken we steeds zelf met een huurauto rond zonder ook maar een moment bang te zijn, hoewel we als twee vrouwen een gemakkelijk doelwit zouden kunnen zijn. Een township kan vele gezichten hebben, soms bebouwd met armoedige golfplaten hutjes, maar ook vaak met vrolijk geschilderde kleine stenen huizen met fleurige tuintjes ervoor, kleurig ingericht en blinkend schoon zoals in ieder geval de Home-stays. Want dat is de trots van de Kamamma die haar gasten breed lachend en met uitgestrekte armen welkom heet in haar domein.
Sommige wijken tellen wel honderdduizenden bewoners en kun je er moeilijk je weg vinden, anderen zijn kleiner en overzichtelijker. Bij de ingang van Kayamandi staat Mama Swartbooi met een Cook-up-schort aan ons op te wachten, stapt in onze auto en begeleidt ons naar haar huis. Eenmaal gearriveerd en te gast in haar Home-stay, word je automatisch opgenomen in de buurt. Je hebt dan niets te vrezen, want je hoort erbij en kunt rustig door de straten wandelen. We moeten ons natuurlijk niet als protserige toeristen gaan gedragen en ons superieur voelen aan de inwoners, want dan vraag je om moeilijkheden. Wij hebben alleen maar veel hartelijkheid ontmoet en interesse in ons en onze afkomst en thuissituatie. En onze auto staat veilig geparkeerd achter het gesloten hek. Je moet natuurlijk niemand de kans geven om de fout in te gaan, doe je bij ons ook niet. In een andere township waar we de weg niet kunnen vinden, komt de politie ons te hulp. Ze rijden voor ons uit en ‘leveren’ ons keurig af bij de Home-stay.
Tijdens ons verblijf tussen de zwarte bevolking, genieten we van een jazzconcert door muzikanten uit de community, wonen we een blijmoedige kerkdienst bij met een zingende, klappende en swingende gemeenschap en maken we kennis met Yellow the wireman in Klapmuts. Yellow hebben we al eerder ontmoet tijdens de Vakantiebeurs waar hij met enkele Kamamma’s op de stand staat van Dreamcatcher. Hij is een kunstzinnige ambachtsman, die allerlei voorwerpen, als radio’s, vlinders en fietsjes maakt van draad. Mooi, stevig en erg verkoopbaar. De radio staat thuis op mijn bureau en werkt uitstekend en vlinders hangen aan lampen en in de auto.
Links: Yellow Wireman met radio op de vakantiebeurs
Rechts: Drie Kamamma’s, Pascale van Dreamcatcher en Yellow Wireman
Meer informatie
Dreamcatcher: www.dreamcather.co.za of www.foundationdreamcatcher.com
Aanbeveling autohuur: dit vooral in Nederland te doen. Zeer goede ervaringen met sunnycars (www.sunnycars.nl). Alles inclusief en niets meer ter plaatse betalen!.
Tekst: Sonja van Proosdij
Foto’s: Jacqueline Beckers, Jan Bertelds, Dreamcatcher
