Kaapverdië
Voorwoord
Kaapverdië is een prachtig land met uiterst vriendelijke en gezellige mensen. Er is echter weinig Nederlandse informatie over dit land te vinden. Vandaar in dit topic een uitgebreide beschrijving van het land, de cultuur en reisinformatie voor ons Nederlanders en een verslag van onze reis met aanbevelingen. Vragen over het land, de reis, of andere dingen kun je in dit topic of via een privebericht stellen. Veel leesplezier en veel plezier in Kaapverdië!
Doelgroep
Kaapverdië is voornamelijk interessant voor:
- Mensen die meer van de wereld willen zien
- Hikers en wandelaars
- Backpakers 23+
- Zongenieters
- Avonturiers
Kaapverdië is niet geschikt voor:
- Jongerenvakanties en uitgaanliefhebbers
Bovenstaande geldt voor het reizen over de eilanden anders dan Sal, op Sal zijn kitesurfers en touristenwinkels en een aantal kroegen aanwezig.
Topo- en demografie
Kaapverdië is een eilandengroep in de Atlantische oceaan ter hoogte van Dakar, gelegen naast Gambia. Het land bestaat uit acht grote en zes kleine eilanden, elk met een eigen karakter.
http://sandgrains.org/media//CapeVerdeMap3_P.jpg
Vanaf linksboven:
Santo Antão
Santo Antão is een vulkanisch eiland met prachtige valleien, waarvan de mooiste Paul heet. Ideaal om te wandelen of te hiken. Je kunt in de krater op de top van het eiland (Cave de Paul). Er zijn geen strand en touristische aangelegenheden aanwezig.
São Vicente
http://images.propertyshowrooms.com/752698/ss_7d02a187-1e8e-4136-8c7e-572a4e568051.jpg
São Vicente is een vlak en droog eiland met de havenstad Mindelo. Gezellige mensen, maar verder is er niet veel te doen. Een leuk centrum met aan het water ligstoelen bij een klein zwembad. Via Sao Vincente met de boot is de enige mogelijkheid om op Santo Antão te komen.
Sao Nicalau
Sao Nicalau is een groot eiland met weinig mensen. Er is niet veel te beleven. Je kan redelijk mooi wandelen in de bergen (Monte Gordo) maar lang niet zo mooi als op Santo Antão. Het is een vrij droog klimaat, als je hoog komt lijkt het een beetje op de Arizona Desert. In Tarrafal, de havenstad, is een zwart strand aanwezig maar het is niet zo schoon.
Sal
Sal is het eiland met de luchthaven naar Europa, hierom zijn hier de meeste touristen in de badplaats Santa Maria. Dit is een dorp met resorts en appartementen wat verder niets te maken heeft met Kaapverdië. Er wonen en werken vooral Afrikanen die de laatste decennia naar dit land zijn vertrokken. In deze badplaats kun je kite- en windsurfen, fietsen huren en duiken. Ook zijn er een paar kroegen aanwezig. Naast tourisme zijn er inkomsten uit zoutwinning en visserij. Het is een plat droog eiland, wel met een mooi strand.
De onderste vijf eilanden ben ik niet geweest en de volgende informatie komt van andere reizigers:
Boa Vista is een groot zandeiland met veel strand;
Maio is een kleiner zandeiland;
Santiago is het grootste eiland met de hoofdstad Praia. Hier wonen de meeste mensen. Volgens de bevolking op de noordelijke eilanden is het in de hoofdstad minder veilig;
Fogo is een prachtig vulkanisch eiland om te wandelen of te hiken, naar horen zeggen nog mooier dan Santo Antão.
Op de eilanden zijn geen grote hotels of appartementencomplexen te vinden, slechts kleine hotelletjes met maximaal een kamer of tien. Je zult weinig toeristen aantreffen, wat een bepaalde charme met zich meebrengt.
Kaapverdianen zijn afstammelingen van de Portugezen en hun slaven. De eilanden functioneerden vroeger als doorvoerkanaal voor slaven uit het Afrikaanse binnenland naar Brazilië en omstreken. Vrijwel elke huidige inwoner is van Kaapverdische afkomst en heeft een licht donkere huidskleur. Daarnaast woont er een kleine groep Afrikaanse immigranten en enkele Chinezen die winkeltjes bezitten. Europese bewoners zie je er bijna niet.
Talen
De hoofdtalen zij Creools en Portugees. Met Spaans, Frans en Italiaans kun je je goed redden. Engels, Duits en Nederlands wordt handen en voetenwerk.
Creools
Het Creools is een enkel gesproken taal die overgebleven is uit de tijd van de slavenhandel. Het is een mengsel van Portugees met Afrikaanse talen. Onder andere begroetingen en tellen zijn echter gelijk aan het Portugees.
Portugees
De Portugese taal is de schrijftaal van Kaapverdië. Deze taal lijkt grofweg op Spaans als Nederlands op Duits lijkt. Woorden die handig zijn om te kennen:
[table=“width: 500”]
goedendag
bom dia
goedemiddag
boa tarde
goedenavond
boa noite
bedankt
obrigado
morgen
amanhã
vandaag
hoje
goedkoop
barato
duur
caro
eten
comer
slapen
dormer
[/table]
Spaans, Frans en Italiaans
Kaapverdianen verstaan redelijk Spaans, Frans en Italiaans. Naast dat de talen op Portugees lijken hebben Frankrijk en Italië het grootste aandeel in het toerisme.
Nederlands
Een deel van de Kaapverdianen heeft in Nederland gewerkt, op Nederlandse boten of in de haven van Rotterdam. Vaak hebben zij een Nederlands paspoort en genieten ze in eigen land van de zon en hun verdiende geld of pensioen. Er zijn erg veel Nederlandse Kaapverdianen, ik heb met een stuk of twintig in het Nederlands gesproken. Let dus op je woorden, je wordt soms verstaan!
Cultuur
Omgang en levensstijl
De Kaapverdiaanse cultuur is een sociale en gezellige cultuur. Familie en vrienden zijn erg belangrijk en daar wordt veel mee omgegaan. Kaapverdianen komen voortdurend bij elkaar over de vloer. Wordt je binnen gevraagd dan kun je koffie, koekjes, fruit of zelfs een maaltijd verwachten. Ze zijn erg vrijgevig.
Je wordt op straat begroet door iedereen. Bom dia is het woord dat je meer dan tien keer per dag zult gebruiken. Ook zwaaien chauffeurs van bussen en taxi’s naar elkaar en iedereen. Duim opsteken wordt ook veel gebruikt en gewaardeerd. Een praatje maken gebeurd ook heel veel en als buitenlander voel je je als gelijke. Eigenlijk is Kaapverdië één groot dorp.
Wat typerend is is dat Kaapverdianen geen haast hebben. Mensen leven hun leven zonder hard te lopen en genieten met wat ze hebben, iets waar wij Nederlanders nog veel van kunnen leren. In ons land zijn we aangeleerd dat bezit ons gelukkig maakt en dat de dag succesvol is geweest als we maximaal gepresteerd hebben op het werk/zoveel mogelijk omzet hebben gedraaid. Kaapverdianen lijken sneller tevreden en hun geluk uit sociale contacten te halen. Als je even niets te doen hebt ga je in de zon zitten. Busschauffeurs stoppen soms met een volle bus om een praatje met een voorbijgaande kennis te maken. Wat vandaag niet afkomt komt morgen wel. Heel veel huizen zijn nog niet afgebouwd terwijl de mensen er al wel wonen. Op de vraag waarom ze het niet afbouwen wordt geantwoord met “geen haast”. Stress lijkt niet te bestaan. Wat een heerlijk land is dit toch. Dat het leven niet om succes draait maar om familie, vrienden en gezelligheid is een wijsheid die de reis alleen al waar voor zijn geld maakt.
Ritme
De bevolking staat op als de zon opkomt (6u-7u in de winter) en gaat naar binnen als de zon onder gaat (7u-8u in de winter), en twee uur later gaan ze naar bed. Als de zon onder gaat valt alles stil. Er is vrijwel niemand meer op straat, alles is dicht en er rijden geen bussen of taxi’s meer. Heel vreemd voor ons Europeanen uit een 24uurs-economie. Gelukkig kun je altijd vragen of je bij mensen kunt slapen. Dit is niet ongebruikelijk, met “para dormir” en “mile” begrijpt iedereen wat je bedoelt en de mensen zijn blij om duizend escudo in een nacht te verdienen. Je kunt een bed verwachten.
Handelscultuur
De prijzen staan redelijk vast, afdingen komt nog niet veel voor. Je kan duidelijk zeggen wat je wil, en de mensen houden er rekening mee. Met Kaapverdianen kun je in mijn ervaring (met uitzondering van afspraken over de tijd) goed afspraken maken en je wordt nergens getild. Wat dat betreft lijkt de Kaapverdische cultuur erg op de Nederlandse en geenszins op de Thaise of Marokkaanse cultuur. Ik verwacht dat dit enerzijnds komt doordat er nog niet veel toeristen zijn, maar hoofdzakelijk doordat bezit minder belangrijk is dat in de hievoor genoemde culturen. Als je iets afwend of niet akkoord gaat met een prijs, wordt je vriendelijk tot ziens gewenst. Als je bijvoorbeeld een taxi afwijst kijkt deze niet weg maar steekt deze zijn duim op of zwaait vriendelijk. Anders dan in Amsterdam!
Verschil man en vrouw
Waarin het land duidelijk verschilt van Nederland is het taakverschil tussen man en vrouw. De vrouw is verantwoordelijk voor de schoonmaak, het eten, vaak het werk en het kroost en de man voor niets, of het enkel het werk. Je ziet evenveel mannen als vrouwen op straat, maar de mannen zie je voornamelijk zitten kletsen en de vrouwen hoofdzakelijk schoonmaken of verkopen. Vissen lijkt wel volledig een mannelijke bezigheid.
Een Britse dame die er woonde vertelde dat Kaapverdiaanse vrouwen voor de mannen moeten zorgen en niet veel te vertellen hebben. Dit heb ik zelf niet gezien.
De vrouwen worden vaak jong zwanger, vanaf een jaar of 18. Naar horen zeggen blijft de man vaak niet bij gezin tijdens het opgroeien van het kind. Als Nederlander lijkt dit onbehoorlijk, maar naast dat de man soms geen energie in de opvoeding steekt, is ook voor de vrouw een vaste relatie geen vereiste voor de vervulling van de kinderwens. Anticonceptie wordt ook gebruikt, voornamelijk de prikpil.
Religie
De bevolking bestaat voor een groot deel uit katholieken. Er zijn kerkjes, mensen dragen kruisjes, en binnen bij een Kaapverdiaans gezin hing zelfs een poster van de paus.
Sport
Volkssport nummer één is voetbal. Overal waar televisies zijn is voetbal te zien en overal zijn velden.
Uitgaan
In de wat grotere steden zijn er beperkte uitgaansmogelijkheden. In Mindelo (Sao Vincente) zijn we naar een discotheek geweest, een discotheek voor Kaapverdianen. We waren de enige touristen. Ondanks dat het als het donker wordt al stil wordt op straat, begint het nachtleven pas om half drie! Om twaalf uur gaan de deuren open, om twee uur waren er aardig wat mensen en vanaf drie uur was het op zijn drukst.
Het dansen is totaal anders dan alles wat ik tot nu toe heb gezien. De dansstijl heet ‘glue glue’ (lijm lijm) en lijkt op ons schuifelen. De mannen en vrouwen staan in koppels op de dansvloer, volledig omhelzend, en bewegen zachtjes tot bijna niet op de muziek. Eventueel gebeurt er meer, en zo niet, wordt na het nummer van partner gewisseld.
http://s9.postimage.org/chbpw8n3j/stappen_in_mindelo.jpg
Carnaval
Carnaval is een groot fenomeen. Grote praalwagens met dansende dames, enkel bekleed met veren. Het lijkt op een klein Braziliaans carnaval. 's Avonds wordt er gedanst en gedronken op straat, niet zo groot als Koninginnedag maar wel erg druk. Carnaval duurt een week en eindigt in 2013 op dinsdag 12 februari en is naar horen zeggen het grootst op Sao Nicolau.
Eten
Het eten van de bevolking is totaal anders dat wat wij gewend zijn. ’s Ochtends wordt er ontbeten met een biscuitje of iets anders kleins met koffie. Verder eet de bevolking twee tot drie keer rijst op een dag. Soms met vis, soms met wat saus of simpel met paprikapoeder. Ze eten voornamelijk binnen, op straat zul je mensen niet zien eten. Het typische Kaapverdiaanse gerecht is Cachupa, een bonengerecht wat erg lekker is. De prijs voor het eten is voor Kaapverdianen is ongeveer 150 CVE in kleine zaakjes die je moet zoeken. De restaurants zijn enkel en alleen voor de toeristen.
http://www.ecaboverde.com/data/media/20/cachupa-g001.jpg
Geld
Bevolking
De meeste Kaapverdianen verdienen hun geld in de visserij, en op Santa Antao in de landbouw waar ze bananen, koffie en suikerriet verbouwen. Een Kaapverdiaan verdient tussen de drie en tien euro per dag. Een Britse vrouw die we ontmoetten betaalde haar schoonmaaksters tien euro, en ze kon mensen genoeg vinden die voor haar wilden werken.
Overheid
De belasting staat op een laag pitje, deels omdat belasting innen erg lastig is en ook omdat van een inkomst van een Kaapverdiaan van driehonderd euro per jaar niet veel te halen is. Volgens een Nederlandse Kaapverdiaan “doen ze hier niet aan belasting.” Een ander stel betaalde vierhonderd euro per jaar aan belasting voor haar grote huis. De Kaapverdiaanse overheid heeft de meeste inkomsten in de vorm van ontwikkelinghulp uit Europa. Nederland doneert sinds 2011 geen ontwikkelingshulp meer aan dit land.
Valuta
De valuta is de escudo (CVE). 100 CVE = €0,92. 100 CVE is 1 euro is een gunstige omrekenfactor, omdag je 8% minder uitgeeft dan je daadwerkelijk uitrekent. 5 t/m 100 CVE is muntgeld, 200 t/m 2000 is briefgeld. Veel mensen hebben niet terug van meer dan 500, het is verstandig bij hotels en toeristisch georiënteerde winkels altijd met je gepinde 2000’s te betalen, zodat je kleine briefjes terug krijgt voor je overige transacties.
Op toeristische plekken kun je met euro’s betalen tegen een koers van €1 = 100 CVE.
Geld opnemen
Anno 2013 kun je op elk eiland met Maestro, je normale Nederlandse pinpas, geld opnemen. Ook met Mastercard kan geld opgenomen worden. In eerdere topics staat dat alleen met Visa geld opgenomen kan worden, dit is vanaf 2013 niet meer zo.
Prijzen
Kaapverdië is goedkoper dan Nederland, maar duurder dan Azië of Polen. In het land is enkel landbouw waardoor letterlijk alle andere producten en levensmiddelen via schepen binnengebracht moeten worden en hierdoor aan de prijs zijn. De schepen komen binnen op Sao Vincente, waarna ze worden doorgevoerd naar de overige eilanden. Producten worden geïmporteerd vanuit drie landen: Portugal, Brazilië en Nederland. In de supermarkten is hierdoor een breed scala aan Nederlandse producten te vinden als Becel en pindakaas. Je staat raar te kijken wanneer je de frikadellen in het vriesvak ziet liggen.
Winkeltjes:
[table=“width: 500”]
Water 1L
€0,50
Water 5L
€1,50
Bolletje
€0,10
Sap 1L
€1,50
Frisdrank 1,5L
€1,50
Bier Strela 0,25L
€0,70
Banaan
€0,15
[/table]
Horeca:
[table=“width: 740”]
Koffie
€0,70
Bier
€1 - €1,50
Frisdrank
€1,50
Maaltijd
€2,50 - €5
[/table]
Reizen:
[table=“width: 550”]
Retourvlucht Amsterdam-Sal
€300 - €500
Visum
€25
Binnenlandse vlucht enkele reis
€60 - €120
Bootreis enkele reis
€7,50 - €20
Busreis
€1 - €4
Benzine
€1,40/L
Overnachting
€7,50 - €20 pppn
[/table]
Fooien
Het geven van fooien is ongebruikelijk. Je betaalt de prijs die van te voren is afgesproken.
Reizen
Bij aankomst op Sal koop je een visum voor €25. Het is handig om dit bedrag contant in euro’s mee te nemen om de wachttijd (~30 min) te verkorten.
Reizen op de eilanden
Op de eilanden kun je op drie manieren reizen: te voet, met de bus, of met de taxi.
De bus, de “collectivo”, is de manier voor Kaapverdianen om grote afstanden af te leggen. Dit zijn Toyota busjes met een capaciteit van elf personen. Je moet even wachten tot ze vol zitten voordat je kan rijden, maar door het grote aantal collectivo’s hoef je nooit langer dan tien minuten te wachten op vertrek. Prijs: €1/10km.
Taxi is de duurdere manier van reizen en is volledig toegespitst op toeristen. De prijzen zijn grofweg tien maal zo hoog als die van collectivo’s.
Reizen tussen de eilanden
Er zijn twee manieren om te reizen tussen eilanden: per boot en per vliegtuig.
Er is een duidelijke tweedeling in boten, degene waar je zeeziek van wordt en degene waar je niet zeeziek van wordt.
Kaapverdië ligt in de Atlantische oceaan, dus na tien minuten zit je op de hoge deining. Op de kleinere boten (vrachtboten die ook mensen mee nemen) is het niet te doen. Een bootreis kan acht uur duren, maar de eerste mensen worden ziek na dertig minuten. Wij zaten met veertig Kaapverdianen op een boot van Nicolau naar Vincente. Ik denk dat vijf mensen niet hebben overgegeven. En dat uren achter elkaar. Iedereen lag op de vloer. Het voelde alsof ik ook dood ging. Geen aanrader. En het vreemdste was dat de Kaapverdianen het nog normaal vonden ook.
De grotere boten als de ferry tussen Vincente en Antao zijn geen probleem. Van grote nachtboten heb ik ook gehoord dat ze geen probleem zijn. Ik raad aan om vooraf te vragen naar zeeziekte, als de Kaapverdianen zeggen dat je er ziek van wordt… De keuze is aan jou!
De vliegmaatschappij voor binnenlandse vluchten is TACV. Helaas zijn door hun monopoliepositie de prijzen erg hoog. Vluchten kun je begin 2013 niet via internet boeken, maar enkel op een kantoor van TACV, welke in vrijwel elk dorp te vinden is, alsmede op de luchthaven Sal. Let op: vluchten gaan niet elke dag en zitten snel vol. Ook komt het soms voor dat vluchten uitvallen, een Nederlands stel miste de vlucht terug naar Amsterdam omdat de binnenlandse vlucht naar Sal uitviel. Zorg dat je de terugvlucht naar Sal minimaal zes dagen van te voren boekt en bouw een marge in voor het uitvallen de vlucht.
Vluchtmogelijkheden:
Voordelen vliegen: korte reistijd (20 - 30 min), prachtig uitzicht in een propellervliegtuig en het ontwijken van zeeziekte. Nadelen: prijs en beschikbaarheid.
Veiligheid
Het veiligheidsniveau is in mijn ervaring extreem hoog. Omdat de cultuur niet bezitsgericht is heb ik het idee dat er minder wordt ontvreemd dan in de westerse wereld. Het veiligheidsgevoel was bij mij dan ook enorm. Wel heb ik van bewoners verhalen gehoord dat het in Praia, de hoofdstad, minder veilig is en dat het in de achterwijken van Mindelo, op Sao Vincente, ook minder veilig kan zijn.
Communicatie
Communicatieapparatuur is anno 2013 hetzelfde als in Nederland tien jaar geleden. Omdat de internetontwikkeling nog in de kinderschoenen staat, zijn er geen websites voor bezienswaardigheden op de eilanden of van de appartementen. Internet is enkel aanwezig in internetcafé’s tegen een tarief van 100 CVE/uur. Wifi bestaat niet, behalve op de luchthavens Sal en Vincent heb ik het nergens kunnen vinden. Mobiele telefonie is in opkomst. Mensen hebben telefoons die tien jaar terug op de Nederlandse markt verschenen. Kinderen spelen met polyfone ringtones. Er zijn geen postbodes, Kaapverdianen halen hun post op eenmaal per week op uit een postbox in hun dorp.
Water
De waterkwaliteit verschilt van eiland tot eiland. In Sao Nicolau is het perfect te drinken en smaakt het zo goed als Spa. Op de andere eilanden niet geprobeerd, maar zeker op Sal is het niet aan te raden. Verder is water erg kostbaar, zo Kaapverdianen gebruiken de spoelbak niet maar spoelen ze door met een emmertje. De bevolking doucht soms met een emmer en een kommetje, waarmee ze water uit de emmer scheppen en over zich heen gooien. In appartementen vind je wel douches, maar over het algemeen komt er een kleine straal uit. Warm water is niet vanzelfsprekend, maar omdat het er warm is maakt het weinig uit.
Paklijst
Zonnebrand met een factor groter dan 20. De zon is sterk en je moet zoeken om een winkel te vinden waar ze het verkopen. Een kaart van Kaapverdië en/of wandelkaarten van Santa Antao en Fogo. Brood is handig voor de eerste dagen, want behalve een puntje wit zul je verder geen brood zien. Het kan leuk zijn Nederlandse dingetjes mee te nemen om weg te geven (bijvoorbeeld klompjes), aangezien het een vrijgevige cultuur is. Trui en lange broek meenemen voor ’s avonds in de winter, en eventueel een dunne jas. DEET zou ik niet meenemen als je reist in wintertijd. Wil je wel DEET meenemen, pm me want ik heb nog twee onaangebroken verpakkingen DEET 50% voor je liggen.
Ons reistraject
http://s23.postimage.org/uqfcy6atn/route.gif
Wij hebben gereisd volgens bovenstaande route in veertien dagen en hebben de volgende aanbevelingen:
Vanuit Sal kun je het best direct doorvliegen, ten eerste omdat Sal het minste is van alle eilanden en ten tweede, omdat je een paar dagen voor je terugvlucht aanwezig moet zijn voor het geval je binnenlandse vlucht uitvalt en dan het eiland toch wel zal zien.
Sao Nicolau is weinig te doen, een leuke bergwandeling maar dat kun je beter doen in Santa Antao of Fogo. Ik zou Nicolau overslaan.
Sao Vincent kom je sowieso langs om naar het prachtige Santa Antao te gaan, het is een leuk stadje waar je bij de haven op ligstoelen van de zon kunt genieten. Ik heb nog wel een adresje voor een goedkoop vijfkamerappartement.
Santa Antao moet je absoluut langs om de valleien te zien, een voorproefje kun je zien in de onderstaande link in 3opreis. Echter wordt in die aflevering gezegd dat er outdoor activiteiten zijn, die heb ik op Antao niet kunnen vinden. Antao moet je puur heen voor het prachtige uitzicht. Neem een taxi naar de top, de krater van Paul (cave de Paul), voor €15 (of een goedkopere collectivo die je ook kan vinden) en daal af door de vallei naar beneden. Je kan slapen voor €15 in Ribeira Grande (kamer met een dubbel en enkel bed).
Fogo schijnt net zo mooi te zijn als Antao, en misschien wel mooier. Ook een aanrader. Dit eiland kun je alleen bereiken vanaf Santiago.
Als je drie weken hebt kun je het onderstaande reisschema van lobo11 aanhouden, zodat je Fogo ook kan zien. Nadeel is dat vliegen prijzig is. Als je twee weken gaat moet je flink doorreizen of een eiland overslaan, want dan wordt het krap in de tijd.
Slot
Veel plezier, geniet er van en ik garandeer dat je geen zin zult hebben om weer terug naar Nederland te gaan!
Externe informatie
Reisverslag van lobo11