deel 2:
Ambassade Bangkok in opspraak
Door Johan van den Dongen
BANGKOK - Corruptie en machtsmisbruik. Geknoei met papieren. Dubieuze contacten. Verontrustende signalen waren er voldoende voor Buitenlandse Zaken om een onderzoeksteam naar de Nederlandse ambassade in Bangkok te sturen.
Anderhalve week lang werd het bolwerk binnenstebuiten gekeerd. De onderzoekers van het ministerie moeten sommige verklaringen met rode oortjes hebben genoteerd. Zoals die van een inlichtingenbron die op de ambassade werd uitgenodigd: “Jullie ambassade staat bekend als zeer corrupt en zo lek als een mandje.”
Immense spanningen
In een groene oase in het centrum van Bangkok ademt Hare Majesteits ambassade een serene rust uit, maar binnen in het gebouw heersen immense spanningen. De Nederlandse vertegenwoordiging is in rep en roer door een diepgravend onderzoek naar de integriteit van de ambassadeur en zijn staf. Want de ambassade is een poel van verderf, als we de meldingen van buitenaf én binnenuit mogen geloven.
Afgepeigerd en de vingers blauw getypt stapte het team van Buitenlandse Zaken dinsdag in het vliegtuig om verslag uit te brengen aan de top van het ministerie in Den Haag. Wie denkt dat de delegatie een snoepreisje te pakken had naar de bruisende metropool, heeft het mis. Het was werken geblazen, om medewerkers, stafleden en ambassadeur Tjaco van den Hout zelf aan de tand te voelen over mogelijke misstanden.
Op het ministerie waren meerdere signalen binnengekomen, maar de belangrijkste aangever voor het onderzoek is een personeelslid dat in februari naar de ambassadeur stapte om te melden wat hij allemaal aantrof op de ambassade. Zijn naam: Dirk Jan van Beek, tot deze week medewerker van de immigratiedienst IND op de ambassade. Het jaarcontract van de klokkenluider werd niet verlengd.
Omdat Van Beek na het gesprek in februari geen verbetering zag, mailde hij zijn bevindingen op 10 juni naar de IND in Rijswijk. Vier dagen later was zijn kantoor leeg. “Mijn colbert hing binnenstebuiten aan de deur en mijn bureauladen waren leeg”, verklaarde hij aan het onderzoeksteam. “De ambassadeur zei: ‘Je begrijpt wel dat jouw e-mail naar de IND betekent dat het einde oefening is hier. We kunnen dit kwaadschiks of goedschiks oplossen. Kwaadschiks betekent dat we beiden beschadigd raken, goedschiks betekent dat ik zorg voor een koninklijke regeling’.”
Van Beek deed officieel aangifte bij Melding Misstanden.
Van Beek is niet de enige criticaster. Een collega rept in een interne mail van weinig transparantie, een slechte werksfeer en zet vraagtekens bij de integriteit. ‘Leiding is niet geïnteresseerd, alleen maar met zichzelf bezig. Echte problemen en misstanden worden niet aangepakt maar onder het tapijt geveegd. Als iemand lastig wordt, dan wordt alles in het werk gezet om van deze persoon af te komen in plaats van de problemen aan te pakken. Het hoofd bedrijfsvoering (inmiddels naar Den Haag gehaald, red.) intimideert zelfs mensen’.
In januari liet Buitenlandse Zaken ook al een team invliegen, toen op de ambassade 350.000 euro bleek te zijn verdwenen. De Thaise accountant Phasit Somboon, die al tien jaar voor de ambassade werkte, had ruim een jaar lang rekeningen dubbel gefactureerd en het belastinggeld naar zijn privérekening weggesluisd. Toen er begin januari vragen rezen over een bepaald boekstuk, meldde Somboon zich af met ‘hoofdpijn’ en nam de benen.
Ruim een maand bleef het stil, tot De Telegraaf het schandaal op 10 februari onthulde. En daarmee begon het deksel van de beerput te schuiven. Van Beek: “Enkel naar aanleiding van het krantenartikel is men actief gaan zoeken naar de accountant en is er bij de politie aangifte gedaan. Ik ben na zijn verdwijning vrijwel elke dag gaan kijken of hij thuis was. Al die tijd hing zijn hangslot onaangeroerd aan zijn deur. Je zou toch zeggen dat je de woning van iemand die er met 3,5 ton vandoor is, binnenstormt en gaat doorzoeken. Je stuurt de politie erop af. Waarom is er nooit iemand geweest?”
Zondebok
Na de aangifte werd de accountant opgespoord, gearresteerd en veroordeeld tot 28 jaar gevangenis. Een lagere medewerkster werd als zondebok de laan uit gestuurd. Het hoofd bedrijfsvoering, verantwoordelijk voor het financieel toezicht, kreeg een nieuwe baan op het ministerie in Den Haag.
Volgens Van Beek is het de tweede keer in zeven jaar tijd dat deze diplomaat op miraculeuze wijze een fraudeschandaal overleefde. “In april 2003 was deze man leidinggevende in Sri Lanka, toen aan het licht kwam dat een Nederlandse medewerkster op de visumafdeling daar ernstig had gefraudeerd. Voor enorme bedragen verkocht ze MVV’s (machtiging tot voorlopig verblijf), die ze aanmaakte op nagemaakte IND-documenten.Tientallen Sri-Lankanen zijn zo met een vals MVV naar Nederland gereisd in 2002 en 2003. Het schandaal is onder het tapijt geveegd. De Sri-Lankanen zijn met rust gelaten, evenals de diplomaat.”
En zo zijn er veel meer merkwaardige verklaringen en berichten. Zoals die ervaren ambassademedewerker in Bangkok die zou hebben geknoeid met adoptiepapieren en naturalisaties. “Hij bladerde door het kapotte Nederlandse paspoort van een oudere Thaise dame aan de balie en gaf toestemming voor een nieuw exemplaar. In werkelijkheid was de vrouw zijn transseksuele ex-vrouw, met wie hij twee Thaise kinderen had geadopteerd. De ex en de kinderen zijn op onrechtmatige wijze Nederlander geworden, maar de man zit nog op zijn post”, zegt Van Beek. Ook deze melding is in onderzoek.
Of neem de reislustige Nederlandse man die met zijn Cambodjaanse adoptiekind regelmatig aan de visumbalie verscheen en zo opeens verdachte werd in een onderzoek naar grootschalige kindersmokkel. In mei 2008 werd Meld Misdaad Anoniem getipt over een internationale organisatie die zeer kleine kinderen uit Cambodja zou verhandelen. Het KLPD trok de melding na en liet zich op de ambassade van Bangkok informeren door het toenmalige hoofd visadienst. Volgens het onderzoeksjournaal van de KLPD gaf deze ambtenaar de naam door van iemand die hij in het plaatje vond passen: de Nederlander met het adoptiekind. In het onderzoeksjournaal staat: ‘Verdachte heeft op zijn eigen naam een kind geadopteerd in Cambodja. Mede gezien het feit dat hij grote druk uitoefent bij de ambassade om een visum voor het kind te krijgen voor een vakantie in Nederland, is het vermoeden gerezen dat het kind mogelijk een slachtoffer zal worden van kinderhandel’. De man werd langdurig geschaduwd, zonder resultaat. Navraag deze week bij het Landelijk Parket leert dat het onderzoek ‘niet heeft geleid tot zicht op strafbare feiten’. Van Beek: “Een gefrustreerde ambassademedewerker die zomaar mensen aan de balie in verband gaat brengen met kindersmokkel. Schandalig.”
Explosief
Explosief is de informatie die het onderzoeksteam optekende uit de mond van een inlichtingenbron die op de ambassade was uitgenodigd. Deze verklaarde: “Ik weet dat de Amerikanen geen vertrouwelijke informatie meer met jullie ambassade delen, met name op het gebied van drugsonderzoeken. De Amerikanen vinden jullie ambassade corrupt en zo lek als een mandje. Enige tijd geleden zou in Thailand de Nederlander Eric de S. worden gearresteerd, op basis van een drugsonderzoek van de DEA (de Amerikaanse narcoticabrigade, JvdD). De aanhouding mislukte doordat De S. door een contact binnen de jullie ambassade was ingeseind dat hij moest wegwezen.”
Van Beek haalde zich onlangs de woede van de echtgenote van Tjaco van den Hout, voormalig ambassadrice van Letland Baiba Braze, op de hals door in De Telegraaf te stellen dat het echtpaar met dochtertje en kokkin naar een vijfsterrenhotel waren gevlucht vanwege de eerdere onlusten in de stad. “Leugens die mijn goede reputatie in Nederland zwaar hebben beschadigd”, zegt Braze. “Wij zijn langer in de residentie gebleven dan de meeste andere ambassadeurs in de stad. Bangkok was onrustig, maar stond nog niet in vuur en vlam. Om er zeker van te zijn dat we de volgende dag onze vlucht naar Yangoon zouden halen, waar we moesten zijn om Koninginnedag te vieren, zijn we naar een hotel gegaan. En wat werkelijk te belachelijk voor woorden is, is dat we onze kokkin hebben meegenomen.”
Van Beek haalt er zijn schouders over op. “Dat de kokkin mee was, kan ik inderdaad niet bewijzen. Maar kijk op de kaart: het Shangri-La hotel ligt verder van de luchthaven dan de residentie. Op kosten van de belastingbetaler moest er zo nodig in een vijfsterrenhotel worden overnacht, terwijl nog diezelfde dag ambassadetuinman Bang Sri en koffiejuffrouw Khun Honey op straat werden gezet. Wegbezuinigd. De verontwaardiging op de ambassade was groot toen de kapitein het schip verliet.”
Van Beek verklaarde ook aan het team dat een stafmedewerker er dubieuze contacten op nahoudt in het criminele circuit. “De man gaat om met een vriend van de familie Mieremet en benaderde me eind 2009 met het merkwaardige verzoek om na te gaan of de Nederlandse crimineel W. op de zwarte lijst stond van de Thaise immigratiedienst. Deze W. was eerder op een hotelkamer betrapt met tientallen valse paspoorten en had een paar jaar gezeten voor mensensmokkel. De stafmedewerker vertelde mij dat hij bevriend was geraakt met W. en dat hij ambassadebriefpapier had gebruikt om zijn status bij de Thaise politie na te trekken. De politie had niet gereageerd. Hij dacht dat ik er als IND’er wel achter kon komen. Hij wilde gewoon weten of zijn maat zou worden opgepakt als die bij de grens kwam. Ik ben met die informatie naar mijn chef gegaan, die hier enorm van schrok en aan de ambassadeur meldde dat de stafmedewerker een onaanvaardbaar risico voor de ambassade was. Nooit meer iets over gehoord. De man is nog gewoon in functie.”
Tegen de onderzoekers verklaarde Van Beek: “Ik maak mij zorgen over eventuele repercussies naar aanleiding van mijn verklaring over de contacten van dit staflid. Het circuit waar hij in verkeert, deugt niet. Ik klap uit de school en weet dat ik mij kwetsbaar maak. Toch vind ik dat ik dit moet doen.”
Binnen drie maanden hoort Van Beek wat er van het onderzoek terecht is gekomen. “Mij bekruipt telkens het gevoel dat deze ambassadeur er gewoon geen zak meer om geeft. Er heerst een cowboysfeer van mannen die denken boven de regelgeving te staan. Het is een stuurloos schip geworden.”
Ambassadeur Van den Hout weigert te reageren op de vermeende misstanden. “Ik heb geen mededelingen te doen. We zijn allemaal nogal ‘upset’ over wat er in de krant is verschenen. Ik vind het goed dat er een onderzoek plaatsvindt. Voor verder commentaar verwijs ik u naar Buitenlandse Zaken.”
Het ministerie in Den Haag zegt in een reactie niet op de aantijgingen te willen reageren zolang de zaak nog in onderzoek is. Zijn vrouw Baiba Braze, voormalig ambassadrice van Letland, zegt zich vooral persoonlijk aangevallen te voelen door de klokkenluider.
