In de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh begint morgen het eerste openbare proces tegen een voormalig leider van de Rode Khmer. Kaing Guek Eav heeft die twijfelachtige eer gekregen.
http://www.bndestem.nl/multimedia/archive/01040/BS_7038327_7038327_1040944h.jpg
Een Cambodjaanse toerist kijkt naar de schedels van Rode Khmer-slachtoffers in het Choeung Ek Genocide Centrum buiten de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh. foto Mak Remissa/EPA
De rechtszaal zal afgeladen vol zijn.
Er is zelfs gratis busvervoer geregeld voor belangstellenden die vanuit het centrum van Phnom Penh naar het gerechtsgebouw willen komen. Morgen begint bij de speciale rechtbank van Cambodja het eerste openbare proces tegen een leider van de voormalige Rode Khmer.
Kaing Guek Eav (66), alias Duch, moet zich verantwoorden voor zijn wandaden begaan als directeur van de geheime gevangenis S-21 in de jaren 1975-1979. Formeel luidt de aanklacht misdaden tegen de menselijkheid. Feitelijk gaat het om moord, uitroeiing, slavernij, marteling, verkrachting en mishandeling.
http://www.bndestem.nl/multimedia/archive/01040/BS_7038329_7038329_1040945h.jpg
Kaing Guek Eav alias ‘Duch’ foto EPA
Onder leiding van ‘Duch’ werden gevangenen in kuilen vastgehouden die door zware regenval volliepen zodat zij verdronken. Andere gevangenen werden aan touwen opgehangen en met scherpe voorwerpen gestoken zodat ze doodbloedden.
Het doorboren of weghalen van vingernagels was ook een bekende martelmethode.
In de S-21 gevangenis hebben in de genoemde periode naar schatting 14.200 mensen vastgezeten. Van hen zouden maar zeven het verblijf hebben overleefd. ‘Duch’ bestrijdt de feiten op zich niet. Volgens hem handelde hij echter op orders van hogerhand.
De communistische Rode Khmer onder leiding van de in 1998 overleden Pol Pot greep in april 1975 de macht. Volgens de beweging moest 2000 jaar historie vergeten worden. Er begon een nieuw revolutionair tijdperk zonder onderdrukkers of onderdrukten.
De communisten verboden privé-eigendom, onderwijs, religie, vrijhandel, gezondheidszorg, familieleven, vrijheid van meningsuiting en -beweging. Mensen die een buitenlandse taal spraken of alleen al een bril droegen, waren verdacht omdat ze intellectueel en dus geen boeren konden zijn. Twee miljoen stedelingen werden naar het platteland gestuurd. De landbouwproductie moest verdrievoudigen. Zeker de helft keerde niet terug.
Iedereen werd gekleed in een blauw, pyjama-achtig pak. Echte of vermeende vijanden van het regime werden keihard aangepakt. Een inval van het Vietnamese leger in januari 1979 maakte een einde aan het schrikbewind van Pol Pot dat één miljoen mensen door ondervoeding, uitputting en ziekte het leven kostte. De communisten vermoordden daarnaast 200.000 landgenoten.
Het duurde tot eind 2002 voordat de VN, in samenwerking met de Cambodjaanse regering, besloot tot de oprichting van een speciale rechtbank. Die begon begin 2006 met zijn werkzaamheden.
‘Duch’ zat toen al zes jaar in de cel dankzij de Ierse fotojournalist en auteur Nic Dunlop. Die spoorde de oud-gevangenisdirecteur op in de noordwestelijke jungle van Cambodja nabij de Thaise grens. Hij bleek zich te hebben bekeerd tot het christendom en had in de voorgaande jaren onder meer in Thailand en China gewoond en gewerkt als onderwijzer, ambtenaar, sociaal werker en geestelijke.
In een interview met Dunlop over zijn verleden zei Kaing Guek Eav onder meer: " De moordpartijen moeten worden begrepen. De waarheid moet aan het licht komen. Ik denk dat ik nu naar de gevangenis moet maar dat is in orde." De aangeklaagde zal berecht worden door vijf rechters onder leiding van de Cambodjaan Nil Nonn. Hij wordt bijgestaan door twee landgenoten en een Franse en een Nieuw-Zeelandse magistraat.
‘Duch’ kan alleen een gevangenisstraf krijgen. Die zal minimaal vijf jaar en maximaal levenslang zijn. Of de rechters bereid zijn rekening te houden met de tien jaar cel die ‘Duch’ al vastzit, is twijfelachtig.
Behalve Kaing Guek Eav zitten nog vier kopstukken van de Rode Khmer vast in afwachting van hun processen (zie kader), meer zijn er niet aangeklaagd. Dat is bij het begin van de speciale rechtbank zo afgesproken om de Cambodjaanse samenleving niet te veel te ontwrichten.
Volgens Brad Adams, verbonden aan de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, kan er zo nooit echt recht gedaan worden aan de Cambodjanen die leden onder de Rode Khmer.
Uit peilingen blijkt echter dat 80 procent van de Cambodjanen de gang van zaken steunt. Binnen drie jaar wil de rechtbank - waar 481 mensen werken en die dit jaar 97,3 miljoen dollar kost waarvan de VN 78,6 miljoen betalen - alle zaken hebben afgerond.
Bron; bndestem.nl