Zeg je Frankrijk, dan zeg je kaas; zeg je kaas, dan zeg je Frankrijk. Beiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Of je nu de Albert Heijn binnenstapt of een kaasspeciaalzaak, de Franse kazen liggen er voor het oprapen. En niet onterecht natuurlijk. Want de diversiteit aan kazen en de tijd en moeite die genomen wordt door de Fransen voor het maken van hun kazen zorgen voor de grote bekendheid en populariteit van dit Franse exportproduct. Graag halen we wat Franse kaasjes in huis om onze gasten te verrassen tijdens een borrel of feestje. Franse kaas betekent voor ons gezelligheid en genieten. Als we een Frans kaasje tot ons nemen dan wanen we ons even in Frankrijk.
In de Auvergne laten ze graag zien hoe hun kazen tot stand komen. In de vele kaasboerderijen waar de kaas nog op ambachtelijke wijze tot stand komt is het mogelijk een kijkje te nemen, waarbij uitgelegd wordt over het hoe en wat met betrekking tot de productie van de kazen. Om de nieuwsgierige kaasbeminnende toerist een handje te helpen heeft men in de Auvergne bedacht een kazenroute samen te stellen. De Route des Fromages A.O.C. d’Auvergne. De kazenroute geeft aan waar het mogelijk is om kaasboerderijen te bezoeken die zich bezig houden met de productie van de zogenaamde A.O.C. gekeurde kazen. A.O.C. staat voor Appelation d’Origine Controlée, een keurmerk dat strenge regels oplegd voor de productie van de kazen die dit keurmerk willen dragen. Deze regels hebben betrekking op zowel de vergaring van de melk (streek, kudde, bloemen/gras) als op de verschillende stadia van de productie. In de Auvergne zijn er vijf kazen die dit keurmerk dragen: Cantal, Salers, Bleu d’Auvergne, Saint Nectaire en Fourme d’Ambert. Elke kaas heeft zijn eigen richtlijnen waaraan voldaan moet worden om de naam en dus het keurmerk te dragen.
Aangezien wij bij Wereldwijzer.nl wel een Frans kaasje weten te waarderen namen we de proef op de som en vlogen we naar de Auvergne voor een bezoekje aan een drietal kaasboerderijen op de Route des Fromages. Hieronder leest u onze ervaringen.
http://www.wereldwijzer.nl/album/data/559/medium/100_2582.JPG
GAEC Du Bois Joli
De eerste kaasboerderij die wij bezochten wordt gerund door drie vrouwen en één man. De naam van de boerderij is GAEC Du Bois Joli, waarbij GAEC staat voor Groupement Agricole Exploitation Commune, een samenwerkingsverband van meerdere boerderijen. Het idyllische plaatje dat we ons altijd bij Frankrijk voorstellen wordt hier helemaal waargemaakt met kleurrijke bloemen aan de vensterbanken van een prachtige oude boerderij en het gebruikelijke negeren door een onvervalste Franse kat die ons nauwlettend vanuit haar ooghoeken in de gaten hield. De vrouw die ons verwelkomde ging enthousiast en met gepaste trots van start met het vertellen over haar kaasboerderij en de productie van hun kazen.
De kaas die zij op deze boerderij produceren is de Saint Nectaire, waarvan er in totaal 250 producenten van zijn. Hier grazen 85 koeien en 40 kalveren van het ras Montbéliarde op 240 hectare weide, verdeeld over 4 lokaties. De koeien grazen er op wat grotere hoogte in verband met de droogte in de zomer. De vier kuddes produceren jaarlijks maar liefst 420.000 liter melk, waaruit 43 ton kaas wordt gemaakt. Deze belandt niet in supermarkten, maar wordt verkocht aan marktkoopmannen, zuivelwinkeltjes en restaurants. Van de kaas wordt 10% opgeslagen voor rijping voor minimaal 3 weken (bij 8 weken is de kaas reeds oud; we proefden er ook kaas van 8 maanden…en dat was echt té oud!) in een grot van vulkanisch gesteente, waar het maximaal 10 graden celsius is. De kazen worden er drie keer in de twee weken gewassen met zout water. De Saint Nectaire is sinds 1955 een A.O.C. kaas en nu de grootste; de bloemen in de weide en de grond is bepalend voor de smaak van de kaas.
Na een interessante rondleiding langs o.a. de stallen en het bekijken van een video waar de productie wordt uitgelegd was het tijd om de kaas zelf even te proeven. Dat het pas elf uur in de ochtend was, was geen reden om er geen rosé (Chateau Gay) bij te schenken.
http://www.wereldwijzer.nl/album/data/559/medium/100_2604.JPG
Ferme GAEC de l’Oiseau
Bij ons bezoek aan de twee kaasboerderij troffen we een Nederlandse vrouw aan, Janneke Sarlieve uit Den Haag. Na haar HBS diploma had zij in 1969 op vakantie haar man leren kennen op deze boerderij. In 1985 is ze na o.a. eerst in Groningen medicijnen gestudeerd te hebben hier komen wonen. De melkboerderij werd al snel omgevormd tot een pedagogische boerderij, waar kinderen uit heel Frankrijk een kijkje kwamen nemen. Het maken van kaas kwam pas later in 2001, op verzoek van de toeristen!
Janneke en haar man hebben 80 melkkoeien (zwartbont vee uit Nederland!) en 45 kalveren, die in totaal 425.000 liter melk produceren. Met deze melk wordt onder andere Saint Nectare kaas gemaakt en yoghurt. Nadat de kaas is gemaakt gaat deze een week drogen in de koelkamer, waarna de kaas naar de kelder wordt gebracht om 6 tot 7 weken te rijpen. De kaas wordt enkel op de boerderij verkocht en aan een restaurant in Murol.
Je kunt op deze kaasboerderij terecht als groep en als individu. Groepen kinderen kunnen hier ook terecht op afspraak; informeer hiervoor even naar de voor de kinderen zeer leuke mogelijkheden om kennis te maken met het boerderijleven! Pluspunt hier voor ons is uiteraard ook dat de rondleiding in het Nederlands kan worden gegeven, terwijl dat bij de meeste kaasboerderijen in het Frans zal zijn en soms in het Engels.
Adres: Montaleix, Chambon sur Lac
Telefoon: 0033 (0)473886570
E-mail: sarlieve@wanadoo.fr
Te bezoeken tijdens kaasmakerij:
juni - september vanaf 9 uur of 19 uur
oktober - mei vanaf 8 uur of 18 uur
http://www.wereldwijzer.nl/album/data/559/medium/100_2676.JPG
Calsade
De derde kaasboerderij wordt gerund door een echtpaar met schoonvader. De boerderij was tot drie jaar geleden een melkboerderij, totdat de iets meer commerciële schoonzoon vond dat er wat meer zou kunnen worden verdiend als er ook kaas zou worden gemaakt. Schoonpa bemoeit zich er tot op de dag nog niet met kaas, hij melkt alleen de koeien.
Op deze boerderij werd ons uitgelegd wat het verschil is tussen Cantal kaas en Saler kaas. En dat is nog niet zo makkelijk. Allereerst werd verteld dat het eigenlijk dezelfde kaas is met dezelfde bereidingswijze. Het verschil zou 'm zitten in dat Saler is gemaakt van koeien die buiten in de weide hebben gestaan; voor de regelgeving is dit gesteld op van 15 april tot 15 november. Zouden de koeien buiten deze periode ook buiten hebben gestaan, dan nog mag het geen Saler worden genoemd, maar is het Cantal. Vervolgens vertelde men ons dat Cantal ook van koeien kan worden gemaakt die op stal staan, implicerend dat Cantal ook kan worden gemaakt van koeien in de weide, in de zomer. Je zou dan echter kaas krijgen die zowel Cantal als Saler zou kunnen heten. Verder kan Cantal kaas ook machinaal worden gemaakt en Saler niet. Saler moeten ook worden gemaakt van melk die net uit de koe komt, en van één kudde (weide) en voor Cantal hoeft dat niet. Verder moet Saler minimaal drie maanden rijpen, terwijl Cantal al na 30 dagen kan worden gegeten, maar liever wat langer. Aan het einde wordt ons vervolgens nog eens op eenvoudige wijze het verschil opgesomd. Kaas van voor 15 april heet Cantal, daarna is het Saler. Volgt u het nog? Wij in ieder geval niet helemaal meer na de mededeling dat ze op de boerderij Cantal kaas maken van 10 tot 20 april.
http://www.wereldwijzer.nl/album/data/559/medium/100_2786.JPG
Wat vindt Wereldwijzer.nl van de Route des Fromages?
De kazenroute in Auvergne is een aanrader voor eenieder die vakantie houdt in (de buurt van) de Auvergne of er doorheen reist, zowel zonder als met kinderen. De kaasboerderijen zijn zeer toegankelijk en educatief. Let er wel op dat in deze niet zo toeristische streek van Frankrijk weinig Engels wordt gesproken. Meer informatie over de Route des Fromages (in het Engels) vindt u op deze website. Daar vindt u ook plattegronden met de kaasboerderijen die u kunt bezoeken, inclusief adressen en openingstijden.
- Bekijk onze foto’s van deze reis in de Galerij Kazenroute (Auvergne)
- Frans Verkeersbureau
- Air France (elke dag een rechtstreekse vlucht naar Clermont-Ferrand vanaf Amsterdam en van Clermont-Ferrand naar Amsterdam in 2 uur)
neem vooral eens een kijkje op het Frankrijk Reisforum: www.wereldwijzer.nl/frankrijk !