Beste Dick,
Ik heb de berg Nemrut twee keer bezocht en het is een geweldige ervaring.
Nemrut**, huis van de goden **
De Nemrut vormt een van de hoogste toppen van het Taurus gebergte. Met een hoogte van 2.206 meter domineert deze berg het landschap. Uit welke richting je de berg ook nadert, je kunt de markante top zien. De Nemrut is alleen toegankelijk gedurende de zomermaanden. De rest van het jaar is de berg bedekt met sneeuw en ijs.
Zelfs in de zomer kan het er (vooral bij zonsopgang) nog behoorlijk koud zijn. Neem in ieder geval warme kleren of een deken mee!
Op de berg Nemrut bevinden zich de indrukwekkende overblijfselen van een vergeten koninkrijk. Metershoge stenen hoofden staren naar de omliggende bergtoppen en vruchtbare pleinen. De gebarsten structuur van hun gezichten wordt verzacht door de warme stralen van de opkomende en ondergaande zon. Oorspronkelijk zaten deze goden hier op tronen vanwaar zij uitkeken op het rijk van Commagene. Hier op de top van Nemrut waren zij thuis.
De berg Nemrut werd gekozen als verblijfplaats van de goden in de eerste eeuw voor Christus toen het onderdeel was van Commagene. Dit kleine koninkrijk lag in het oosten van het huidige Turkije en bestond als onafhankelijk gebied van ca.163 voor Chr. tot 72 na Chr.
Al was Commagene klein, de inwoners waren geenszins een verenigd volk. De bevolking was samengesteld uit mensen afkomstig uit verschillende windstreken, die verschillende talen spraken en hun eigen gebruiken en gewoontes hadden meegenomen. Mithridates I - koning van Commagene tussen 96 tot 69 voor Chr. - zag de verdeeldheid onder het volk als een bedreiging voor het voortbestaan van zijn koninkrijk. De aangrenzende rijken waren groter en machtiger waardoor zij een ware bedreiging vormden voor de onafhankelijkheid van Commagene. De koning zag het dan ook als zijn taak om de eenheid onder het volk te vergroten: een verenigd volk zou namelijk beter weerstand kunnen bieden tegen de bedreigingen van de omliggende buurlanden.
Om de eensgezindheid onder zijn volk aan te wakkeren begon Mithridates jaarlijkse spelen te organiseren. Deze spelen werden ter ere van zijn voorouders gehouden en zijn te vergelijken met de olympische spelen die de oude Grieken hielden. Een tweede onderneming van Mithridates was het sluiten van een verbond met de goden. Hierin werd afgesproken dat de goden zich over Commagene zouden ontfermen. Naast deze beschermende factor moest het verbond de eenheid onder het volk vergroten doordat de koning de overeenkomst met de goden namens alle inwoners van Commagene was aangegaan.
Om dit verbond tot uitdrukking te brengen werden overal in het rijk heiligdommen gecreëerd. Deze heiligdommen werden op opvallende plaatsen in het landschap gebouwd en altijd op een plek waarvandaan het belangrijkste heiligdom op Nemrut te zien was. Bij deze heiligdommen werden rituelen en feesten gehouden die het verbond met de goden vierden en herdachten. Ieder heiligdom -temnos genoemd- bestond uit vijf rechtopstaande stenen. Op deze stenen werd de koning afgebeeld die de handen van de goden aan het schudden is. Deze voorstelling maakte het aan iedereen duidelijk dat koning Mithridates degene was die ervoor gezorgd had dat de goden het Commageense rijk met al zijn inwoners beschermden.
Mithridates was al vader van drie dochters toen zijn vrouw hem een lang gewenste zoon en troonopvolger baarde, die Antiochus werd genoemd. Toen Antiochus de heerschappij over Commagene van zijn vader overnam in 69 voor Chr. hield hij het verbond dat zijn vader met de goden was aangegaan in ere.
Antiochus had nog grotere dromen dan zijn vader. Hij zag het verbond met de goden als méér dan alleen een afspraak voor bescherming. Hij wilde dit verbond laten uitgroeien tot een nieuwe religie met als spiritueel centrum het heiligdom op de berg Nemrut. Als initiator van deze nieuwe religie zag hij zichzelf als een god, wat duidelijk blijkt uit het feit dat hij zichzelf theos noemde, letterlijk god. De eigendunk van Antiochus blijkt uit het feit dat hij het complex op Nemrut niet alleen opdroeg aan de glorie van de goden, maar ook ter meerdere glorie van zichzelf.
Het heiligdom op deze berg moest door zijn omvang de bevolking van het rijk overtuigen van de kracht van het verbond met de goden. Om boven op de berg plaats te maken voor een overweldigend complex werd eerst de top van de berg afgegraven. Hiervoor moest 200.000 kubieke meter steen worden weggehakt zodat de bovenkant van de berg een platte vlakte werd. Vervolgens werd hier een ronde constructie gebouwd van kleine stenen met een hoogte van 50 en een doorsnede van 150 meter. In deze kunstmatige heuvel zou later de grafkamer van Antiochus ingericht moeten worden.
Rondom de heuvel werden drie terrassen ingericht. Het 80 meter lange noordelijke terras verbindt het oost- en west-terras en werd gebruikt voor processies en rituelen. Op het oostelijke terras zijn 5 beelden van goden te vinden die oorspronkelijk tussen de 8 en 10 meter hoog waren. De goden zijn hier niet zoals gewoonlijk staand afgebeeld, maar zittend. Dit was omdat Antiochus de top van de berg Nemrut als hun huis beschouwde, en daar waar de goden thuis waren hoefden zij niet te staan, maar zetelden zij op hun hemelse tronen. De beelden zijn aan de hand van inscripties te identificeren als Antiochus, de godin Commagene, Zeus/Oromasdes, Apollo/Mithras en Herakles/Artagnes. De namen van de goden werden in inscripties zowel in het Grieks als het Perzisch weergegeven vanwege het samensmelten van beide religies in dit gebied.
De hoofden van de beelden zijn in de loop der tijd afgebrokkeld. Op het oost-terras zijn drie hoofden op de grond bewaard gebleven. De gezichten zijn zonder veel details gebeeldhouwd, alleen het meest essentiële is weergegeven. De kunst van Commagene had een unieke stijl die alleen te vinden is in dit deel van Turkije. Deze stijl was een samensmelting van Griekse en Perzische invloeden. Aanvankelijk domineerden de oosterse invloeden met hun abstracte patronen de kunst van dit rijk. Later werd de stijl natuurlijker en realistischer onder de grotere invloed van de Griekse kunst.
Op het west-terras zijn meer beelden bewaard gebleven dan op het oost-terras. De hoofden van de beelden hebben opvallend goed de eeuwen doorstaan. Verder is hier een van de oudste horoscopen van de wereld te bewonderen. Op deze stenen plaat van bijna 2 bij 2,5 meter is een leeuw afgebeeld versierd met 19 sterren die samen het sterrenbeeld leeuw vormen. Op zijn borst draagt de leeuw een sikkel van een maan. Boven de leeuw zijn drie grote sterren afgebeeld die echter geen sterren maar de planeten Jupiter, Mercurius en Mars moeten voorstellen. Tezamen geven al deze tekens een specifieke datum weer. Men is het echter niet met elkaar eens welke datum wordt bedoeld en naar welke belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis van Commagene deze verwijst. Mogelijk is hier de kroningsdatum van Mithridates of van Antiochus I uitgebeeld, of wellicht de datum waarop het complex op Nemrut werd ingewijd.
Op de achterkanten van de godenbeelden is de heilige wet van Antiochus gegraveerd, de zogenaamde Nomos. Deze nomos is te vinden bij alle heiligdommen van Commagene. Hierin staat beschreven hoe en wanneer de goden geëerd dienden te worden. Ook staan de twee belangrijkste feestdagen in deze inscripties. De eerste was op de 16e van Audnaios (ergens in december/januari), waarop de geboortedag van Antiochus werd gevierd. Op de 10e van Loos (14 juli) werd de kroning van Antiochus gevierd, alsook de ‘Manifestatie van de Grote Goden’ zoals het in de inscripties wordt genoemd.
Dat Antiochus zichzelf als god zag wordt duidelijk gemaakt door de beelden die hij van zichzelf en zijn zeer geliefde moeder liet maken. Op Nemrut liet hij beelden van hun beiden aan weerszijden van Zeus plaatsen. Hij als theos, zij als thea: god en godin.
Antiochus liet een tombe uitgraven op de berg Nemrut waarvan ondanks vele opgravingen en zoektochten de precieze ligging nog steeds niet ontdekt is. De verwachtingen zijn hooggespannen, men acht het mogelijk dat de grafkamer van deze zelfingenomen koning evenveel rijkdommen bevat als het graf van de Egyptische farao Toetanchamon. De zoektocht zal gedreven worden voortgezet, maar enige voorzichtigheid is wellicht op zijn plaats. Want volgens de inscripties kan het binnengaan van de grafkamer gevaarlijk zijn: in deze ruimte waakt een monsterlijk wezen over de doden en geen mens kan aan dit schepsel ontkomen…
Hoe kom je er
**
Georganiseerd**
Vanuit Cappadocië worden wekelijks tweedaagse tochten georganiseerd, maar soms ook meerdaagse tochten,cwaarin je ook het Zuidoosten van Turkije bezoekt (Sanlı Urfa en Harran, dicht bij de grens met Syrië).
De reis gaat dan meestal naar Katha, aan de zuidzijde van de berg. Vanaf het punt tot waar je met de auto kunt komen is het nog een flinke klim naar de top en je bezoekt deze dan ook meestal maar één keer. De tocht vanaf Katha duurt ca. 1,5 uur en je moet op ongeveer een half uur rekenen voor de beklimming. om de zonsopgang mee te maken moet je dus midden in de nacht je bed uit.
Wil je mee met zo’n tocht, informeer dan tijdig bij de reisbureaus in Göreme of Avanos, want de tochten zijn niet dagelijks.
Eigen vervoer
Je kan de trip ook op eigen gelegenheid doen met eigen vervoer (huurauto).
Opmerkelijk is dat Nemrut Dağı zowel vanuit het noorden als vanuit het zuiden te bereiken is, maar dat er geen autowegverbinding is van de ene naar de andere kant. Met de auto moet je meer dan 100 km omrijden.
Zuidzijde: Vanaf Katha moet je goed opletten, de bewegwijzering is niet zo goed. Tussen Katha en de berg is ook accommodatie te vinden.
Noordzijde: Er is een goede weg naar Malatya. Na Malatya rijdt je nog 25 km naar het oosten (ook over een goede weg) en dan ga je rechtsaf de bergen in. Dan is het zo’n 2 uur rijden. De weg is overal verhard en de richting staat overal aangegeven, maar je moet wel opletten om de wegaanwijzingen niet te missen. Het is meestal een smalle weg door een prachtige omgeving.
Helemaal aan het eind van deze weg staat een hotelletje, vlak aan de voet van de tumulus, en direct voor de slagboom die toegang geeft tot de top van de berg en waar je een entreebiljet moet kopen.
Onderweg (maar wel iets verder van de tumulus) wordt ook accommodatie aangeboden.
Vervoer naar de noordzijde
Vanaf Malatya vertrekt in het seizoen dagelijks, rond de middag, in de omgeving van het busstation een minibusje van het hotel aan de voet van de Nemrut Dağı. De bestuurder van het busje is op zoek naar mensen, die vanaf Malatya naar Nemrut Daği willen reizen en daarom zul je hem niet makkelijk missen. Na een fantastische tocht door de bergen arriveer je aan het eind van de middag in het hotelletje aan de noordkant van de berg.
Bij zonsondergang wordt je met het minibusje naar de berg gebracht. Je betaalt hiervoor een entreebewijs. Het laatste stukje moet je lopen, maar het is niet ver. Na zonsondergang ga je terug naar het hotel, waar met de overige gasten een gemeenschappelijke eenvoudige maaltijd wordt geserveerd. Je slaapt op tweepersoonskamers met een wastafel.
's Morgens weer vroeg op voor de zonsopgang. Je hoeft voor de tweede keer geen toegangsgeld te betalen. Daarna een eenvoudig ontbijt in het hotel en vertrek naar Malatya, waar je rond de middag weer terug bent. **
**
Vervoer naar de zuidzijde
Als je met de bus van Adiyaman naar Diyarbakır gaat stap je uit in Katha.
De hotels in Katha organiseren tours naar de berg Nemrut. Om een uur of drie opstaan om de zonsopgang mee te maken. Vanaf de parkeerplaats aan de zuidzijde van de berg is het nog een flinke klim naar de top van de tumulus. Terug worden nog andere bezienswaardigheden aangedaan, zoals Karakuş. Je bent met het ontbijt weer terug bij je hotel.