Toen ik ruim zes jaar geleden voor het eerst voet op Mexicaanse bodem zette, had ik nog een bepaalde vrees dat ik nog weleens uit zou kunnen worden gemaakt voor vuile gringo of een vergelijkbare expressie van vreemdelingenhaat zou kunnen ontvangen. Ik denk dat in maximaal drie gelegenheden die vrees bewaarheid is geworden, maar dat ik verder bedolven ben onder een ware vloed van gastvriendelijkheid. De blanke westerling word hier liefkozend güero genoemd en wordt zelfs positief gediscrimineerd. Men kijkt op tegen de zogenaamde Eerste Wereld en alles wat er vandaan komt, dus ook haar inwoners. Deuren gaan makkelijker voor je open, voor een baan krijg je de voorkeur boven een Mexicaan en sommigen beschouwen het hebben van een Europese vriend zelfs als een trofee. Dit wordt ook wel malinchisme genoemd, een begrip dat verwijst naar La Malinche, de inheemse vrouw die de Spaanse conquistador Hernán Cortés hielp om Mexico te veroveren.
Dergelijke uitingen van een onderhuids inferioriteitsgevoel wordt door de Mexicanen als kwalijk ervaren, maar echt storen doen ze zich als ze onheus bejegend worden door hun noorderburen. Vorig jaar werd in Arizona een wet voorgesteld die inhield dat mensen met een Mexicaans uiterlijk verplicht een identiteitsbewijs bij zich diende te hebben, dit om de illegale migranten makkelijker te kunnen identificeren. Volgens het Mexicaanse volk een ernstig racistisch wetsvoorstel. En daar valt veel voor te zeggen.
Wanneer we echter kijken hoe de Mexicanen omgaan met ´hun´ migranten uit Centraal-Amerika zal het woord hypocrisie al gauw opduiken.
Duizenden migranten uit deze landen reizen illegaal via Mexico richting de Verenigde Staten om een beter leven te vinden, maar deze geluksbeproevers vallen vaak ten prooi niet alleen aan de georganiseerde misdaad maar ook aan corrupte militairen, politieagenten of migratiemedewerkers. Met duizenden gevallen van ontvoeringen, verkrachtingen, berovingen en moord is de situatie van deze migranten uitermate schrijnend. Maar er zijn maar weinig Mexicanen die er om wakker om liggen, het zijn dan ook maar hun minderwaardige zuiderburen. En dan zal ik in deze column niet eens beginnen over hoe de inheemse bevolking van Mexico behandeld en beschouwd wordt. Al met al een duidelijk een geval van de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet. Wat uiteraard een komische uitdrukking is wanneer we het over discriminatie hebben. Of ben ik nu racistisch bezig?
Het is voor mij ondertussen al wat langer geleden dat ik voor de eerste maal in Mexico kwam, nl 24 jaar. Ik had wel al een paar “blanke” mexicanen ontmoet in België, en wat informatie over cultuur en toeristische bezienswaardigheden gelezen, maar toch was het even schrikken en ik vreesde even dat ik misschien wel een wandelend doelwit was. Versterkt door het feit dat er nogal wat mexicanen zijn die je liefst eerst vertellen waar je best niet komt en waarom, en in Mexico stad staat dat voor nogal wat straffe verhalen.
Ik had ook vlug door dat er een bepaalde hiërarchie bestaat tussen de mensen. Je plaats daarin wordt in vele plaatsen nu nog altijd bepaald door je afkomst en in 2de plaats door je sociale status. Een donkere mexicaan met een belangrijke job wordt nogal dikwijls door zijn eigen mensen en door zijn collega´s verdacht van die job op een niet normale manier gekregen te hebben. Waar ik toen logeerde in Mexico stad vertelde de zoon mij dat hij, als rijkere blanke mexicaan, moest opletten met wie hij gezien werd, zoniet kon hij wel eens geblacklist worden door zijn vienden. Vele mexicanen geven dan ook toe dat er zwaar gediscrimineerd wordt. Dat besef wordt echter veelal overschaduwd door sociale controle en ook voor een stuk eigenbelang. Hoe hoger je jezelf kan positioneren op de ladder, hoe beter. De zaken veranderen er dus niet vlug.
Positieve discriminatie heb ik ook al meegemaakt. 20 jaar geleden in Xochimilco wilde iemand mij een behoorlijk bedrag aan wisselgeld achterhouden, als rijke blanke had ik dat toch niet nodig. Ik werd prompt bijgestaan door een aantal collega´s van die man omdat ik als “Europees bezoeker” toch geen slecht gedacht van Mexico mocht krijgen. Een paar jaar daarvoor kreeg ik een guayabera aangeboden in Mitla, voor een lagere prijs dan die aan de Mexicanen verkocht werd (persoonlijk vastgesteld). In 2009 echter kreeg ik dan wel in Chihuahua “pinche gringo” naar mijn hoofd geslingerd omdat ik geen paar pesos wou lossen aan een verdacht individu (met gouden tanden dan nog)
En toch blijf ik er terugkeren, zelfs nu mijn vrouw er niet meer is blijf ik Mexico beschouwen als mijn 2de vaderland. Zelfs met de problemen die Mexico nu kent blijft het een zeer aangenaam land om te bezoeken met oneindig veel om te zien, verschillende culturen, afwisselende natuur en landschappen, strand, zee, …
Maar ergens ik vermoed dat die positieve discriminatie er toch ook voor wat tussenzit, alhoewel ik er tot dit stukje van Chilango er eigenlijk nog nooit echt aan gedacht heb.
Correcte beschrijving, Chilango. Ik woon ondertussen 2 jaar terug in België en kan die momenten van voorkeursbehandeling daar in Mexico nog levendig voorstellen. Werk gevonden zonder de minste ervaring te hebben, in de conjunto bij publieke stemming als thesaurieverantwoordelijke verkozen worden zonder dat iemand me goed kende, de vertegenwoordiger van de autoverzekering die bij het ongeval mijn (gebrek aan) bewijs a.h.w. blindelings slikte… Het gaf me een boost aan zelfvertrouwen toen, maar misschien was het dus niet altijd gebaseerd op eigen verdiensten ;)… ik zou willen dat de Mexicanen niet zo opkijken naar Europeanen, naar de VS… ze moeten in hun eigen land blijven, de beste talenten mogen niet weglopen, …het is ook jammer dat ze er soms zo over denken.