Oei, eigenlijk varieert het mij nogal gedurende de dag…
Wanneer ik net wakker ben, begin ik mijn dag het liefst met wat pisang goreng en nasi kuning bij de warung om de hoek. Of bij een kaki lima, afhankelijk van waar ik op dat moment ben (en waar de tukang nasi is).
Mijn lunch nuttig ik meestal in een warung, of soms een rumah makan. Ligt er aan wat ik op dat moment wil eten
's Avonds is het eten in de warung vaak al op, dus zit er niks anders op om weer naar een rumah makan te gaan. Maar dat is beslist geen straf! Mijn favorieten zijn toch wel nasi campur en padang eten.
De optie die ik echter mis in bovenstaande enquete, is het eten bij mensen thuis. De dagelijkse kost is reeds verrukkelijk, maar het lekkerste vind ik nog wel de speciale gerechten rondom feesten als Galungan en bruiloften/tandvijl ceremonies. Want dat is echt geweldig!!!
De enorme verscheidenheid aan lekker eten in Indonesië maakt het moeilijk om te kiezen waar je nu gaat eten. Toch krijg je na verloop van tijd wel een vaste eetgewoonte. Na de ochtendwandeling van een uurtje koop ik in een warung mijn ontbijt, pasteitjes (jalang kote pedis) hebben mijn voorkeur, met een groot glas kopi tubruk. Of, als er tenminste nog wat eten over is van de vorige dag, gewoon thuis in m’n homestay nasi goreng.
Overdag wat op ontdekking door de omgeving en de lunch wordt gebruikt bij een rumah makan die ik op mijn weg tegenkom of ik laat het inpakken en neem het mee om later op te eten. Soms kom je in een gebied waar je niets kunt kopen.
In de middag moet ik oppassen dat ik niet te veel eet bij een kaki lima anders heb ik minder trek bij het avondeten. Kom ik zo in de namiddag weer bij m’n homestay dan staat er altijd wel iets te snoepen klaar. Pisang goreng, Ubi goreng etc. etc. en iets te drinken.
En dan de avondmaaltijd. Met de bemo naar de stad om te eten in een rumah makan of restoran waar de mensen je ondertussen al kennen en het altijd gezellig is. Maar ……… als thuis de heerlijkste geuren uit de dapur komen en ibu glunderend de resultaten van haar kookkunst laat zien dan vergeet ik dat ritje naar de stad en geniet op de waranda van gerechten die je nergens anders kunt kopen.
Volgens mijn is het eten in Indonesie de laatste jaren steeds slechter geworden, juist in die kleine warungs. Het is nog steeds economische crisis in dat land. De porsies worden kleiner want men wil. beter gezegd durft de prijzen niet te verhogen, bang dat de omzet in een stort. Uiteraard is daar het gebruik van veels teveel zout en MSG. Het komt ook steeds meer voor dat het eten dat gisteren is overgebleven vandaag wordt opgewarmd. Krijg je van die gebakken visjes die naar oliebol smaken enzovoorts.
Ze gooien er inderdaad veel smaakversterkers in, zoals aginemoto. Hier in Nederland gooien ze snel het ‘oude’ eten weg. Daar is het normaal om het te bewaren, omdat als je eten weggooit is dat haram, dus dan bewaren ze het voor de volgende klant. Veel warungs hebben geen koelkast, waardoor het voedsel snel rot of gaan stinken. In principe is daar niks ergs aan, maar wij als toerist zijn niks anders gewend dan het luxe.
En natuurlijk, daar vinden zij het zonde van het geld om het elke dag weg te gooien.
Het is volgens mij geen gewoonte in Indonesie om eten te bewaren, maar om voldoende te koken voor de dag, thuis en ook in een warung. Eten is vaak binnen een dag bedorven. Dus 's morgens koken voor de hele dag, evt. 's middags even door warmen en op = op. De omschreven ervaringen zijn bij warungs waar ik al jaren kom, vanwege het goede eten.
Hier in Nederland gooien ze(of we) snel het " oude eten " weg .
Over welke soort eten heb je het ?
Voor zover ik weet houden de afhaal chinees / indisch of Indonesisch (javaans ) restaurants ook hun gerechten dagenlang in een gekoelde vitrines. Veel van de " indonesische" gerechten kunnen in principe een paar dagen goed blijven , mits het met verse bestandelen worden gemaakt en in een gekoelde vitrine worden bewaard.
Het is ook niet haram , maar zondig (pamali= zoals de Sundanezen het zeggen) om etenswaar weg te gooien .
Ik denk ook dat de westerse toeristen(lees de Nederlanders , omdat ik ze goed ken) in de meeste gevallen niet zo maar op straat kunnen eten .
Uitgezonderd mensen die daar wonen of al voor de tigste keer geweest zijn .
Ik kom al meer dan 30 jaar in Indonesia , en toch is mijn maag nog steeds van streek als ik zo maar bij een PKL (Penjaja Kaki Lima) , of bij een rondreizende venter iets eet .
Er is natuurlijk een verschil in prijs en kwaliteit van de aangeboden voedsel , tussen de rondreizende gerobak dorong (venters) zoals bij de foto van Ketut = is niet een (P)Kaki Lima , een PKL (vaste eettentjes =vaak alleen maar s’avonds open) , de Warung , de Rumah Makan , Restoran , de Foodcourts , Specialiteiten restaurants (vaak thematisch) , de Hotel Restaurants , Resort Restaurants .
(in de volgorde van prijs en vaak kwaliteits verhouding)
Om enig idee te hebben hoe de " Indonesische keuken" eruit ziet en smaakt , moet men toch bij de Indonesiers thuis eten .Zelf in dat geval is het vaak een vertekend beeld , als gast krijgt je natuurlijk de " beste" voedsel , niet de dagelijkse kost.
Dan pas kan men de " echte" en basic voedsel proeven , zonder tierelantijntjes . Een ayam goreng (gebakken kip) , of een Semur daging Kecap smaakt als het goed is overal dezelfde dezelfde , of het bereidt wordt in een huis in de kampong of in een huis in een Real Estate .Dus maakt niet uit of de kok / kokkin het gerecht in een eenvoudige keuken van een kamponghuis of in een super moderne Miele keuken in een Real estate woning.
Het verschil in smaak kan je alleen proeven en is afhankelijk van welke streek de kok afkomstig is en hoe vers de bestanddelen zijn .
Dat geldt ook voor de standaard gerechten zoals (Bak)mie goreng , Bakmie kuah , Rendang , Opor , Gado gado etc.
Kaki Lima :
Is een gebied , " corridor " op een trotoir waar semi mobile (kereta-gerobak dorong) en semi vaste eettentjes hun koopwaar verkopen .
Men dacht vaak dat een Kaki Lima de combinatie is van een duwkar (gerobak dorong) met de duwer.
Totaal hebben ze kaki lima (5 voeten ) , zie de foto van Ketut.
De term Kaki Lima (5 feet) is afkomstig uit de Britse tijd in Java.
