Australië had kunnen leren van Aboriginals
door Chris Halkes. zaterdag 14 februari 2009 | 07:05 | Laatst bijgewerkt op: zaterdag 14 februari 2009 | 07:10
In Arnhemland kwamen veertig jaar geleden nog volop bosbranden voor.
In 1973 kregen de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners, daar hun land terug. Sindsdien zijn in Arnhemland geen grote branden meer geweest, vertelt Ad Borsboom. De cultureel antropoloog bezoekt regelmatig Australië, dat jaarlijks kampt met vernietigende bosbranden.
Borsboom was er decennia lang getuige van hoe de Aboriginals hun teruggekregen gronden beheerden. “Zodra ze de landrechten kregen, begonnen ze met het ‘schoonmaken’ van de bossen”, vertelt hij. Al duizenden jaren voor de komst van de blanken, hanteerden de Aboriginals hun eigen methode om de natuur te beheren en grote bosbranden te voorkomen. Ze brandden stukje bij beetje met kleine vuren het kreupelhout in de bossen weg. “Zij bouwden een grote ervaring op hoe dat te doen. Vooral de juiste tijd van het jaar - in mei - is belangrijk. Dan dooft de dauw vanzelf weer de vuren.”
De stammen van bomen in Australië zijn vaak vuurbestendig, zolang de brand niet te hevig is. Op deze manier hielpen de Aboriginals bij het ontstaan van de licht beboste savanne in grote delen van Australië. De dieren waarop zij jagen, gedijen daar goed.
In de bossen elders in Australië blijft het kreupelhout meestal liggen. Grotendeels gaat men uit van de gedachte dat de bossen ‘ongerept’ moeten blijven. “Het gemeentebestuur van Marysville, het dorp dat door brand is verwoest, had zelfs regels tegen het ingrijpen in de natuur”, vertelt Borsboom.
De combinatie van het in jaren opgestapelde dorre kreupelhout met langdurige droogte en hoge temperaturen, maakt dat één vonk een vuurzee kan creëren. “De vlammen komen dankzij die brandstofvoorraad op de grond tot hoog in de bomen. De eucalyptusbladeren daar bevatten oliën die gigantische rondvliegende vuurballen veroorzaken. Die belanden vervolgens elders in het kreupelhout. Zo verspreidt het vuur zich razendsnel.”
Het heeft Borsboom altijd verbaasd dat de autoriteiten de kennis van de Aboriginals ongebruikt lieten. “Maar tot voor kort meenden Australiërs nu eenmaal dat Aboriginals wilden waren, die nergens verstand van hadden.” De cultureel antropoloog beseft dat de huidige branden ook met de methoden van de Aboriginals mogelijk niet te voorkomen waren. “Maar je kunt zo wel risico’s en schade beperken.”
Onder druk van de huidige ramp, laait in Australië de discussie op over bosbeheer met behulp van gecontroleerde branden. In West-Australië gebeurt dat al. “Dan staat er een brandweerauto bij voor het geval het mis gaat. Maar ook in deze gehele discussie rept eigenlijk niemand over de Aboriginals.”
Bron:BN.De Stem