Maandag 2 mei zijn de Canadezen naar de stembus gegaan, nadat de vorige federale regering is gevallen. 's Avonds zat het hele land aan de buis gekluisterd om de resultaten te krijgen.
Conservatieve meerderheid
Na een flinke sociaal-democratisch Oost-Canada (waar de stembussen het eerst sloten), wist de Conservatieve Partij van Canada onder leiding van Stephen Harper (Calgary) wederom het grootste aandeel van de stemmen binnen te krijgen, met name dankzij Ontario, BC en de prairies. Van de 308 zetels in het parlement, wist zijn partij er 167 te veroveren en daarmee een meerderheid te behalen (de partij heeft dus niet perse stemmen uit de oppositie nodig om plannen goed te kunnen keuren). Harper moet nog wel op zoek naar nieuwe ministers, want bijna al zijn oude ministers zijn niet herkozen in hun ridings.
De officiële oppositie is de NDP (Nieuw-Democratische Partij) geworden, onder leiding van Jack Layton uit Toronto, met 102 zetels.
Verrassende resultaten
In deze verkiezingsstrijd zijn er een aantal historische feiten geboekt:
- De NDP heeft nog nooit zoveel zetels behaald! Hun hoogtepunt tot nu toe was 43 zetels (verkiezingen van 1988).
- Van de 102 zetels voor de NDP kwamen er 58 (van de 75 totaal) uit de provincie van Québec.
- Bloc Québecois, die normaal een groot aantal zetels in Québec had en altijd vocht voor onafhankelijkheid en de belangen van de Francofonen, kreeg dit jaar een historisch dieptepunt van 4 zetels.
- Ook de liberale partij heeft dit jaar zeer weinig zetels (34).
- Zowel Gilles Duceppe (BQ) en Michael Ignatief (Lib) hebben door hun nederlaag aangegeven en het feit dat ze zelfs niet in hun eigen ridings zijn herkozen, op te stappen als partijchefs.
- De Groene Partij heeft voor het eerst een zetel in het parlement.
- Er zijn nog nooit zoveel vrouwen gekozen.
- Er zijn nog nooit zoveel onervaren politici, waaronder studenten, een bareigenaar en een aantal autochtonen (met name geleverd door de NDP) gekozen.
Ridings
In Canada wordt gekozen met een districtenstelsel, vergelijkbaar met de VS en Groot Brittannië. In het parlement is er voor iedere riding (district) een stoel aanwezig, waarvoor wordt gestreden. Je kiest dus niet perse voor een partij, maar enkel voor een lokale vertegenwoordiger.
Nadeel is dat het stemgedrag hier enorm door wordt beïnvloed. In deze verkiezingen wilde men in het oosten voorkomen dat de Conservatieven werden herkozen. Om te zorgen dat in jouw riding de conservatieve kandidaat niet de meeste stemmen krijgt, zul je dus automatisch op de nummer twee in de race moeten stemmen (zg. ‘strategisch stemmen’). Veel mensen kunnen op die manier dus niet stemmen wat ze werkelijk zouden willen stemmen en kleine beginnende partijen hebben dan ook geen kans om gekozen te worden. Aan de ene kant een bescherming tegen extremisme, aan de andere kant minder ‘democratisch’ (de afgelopen weken is het idee besproken om de grondwet te hervormen naar een federaal kiesstelsel, zoals dat in Nederland).
Wat betekent dit voor de stemmen: de conservatieven hebben op dit moment 54% van alle zetels, maar hebben maar 40% van alle stemmen gekregen! De NDP (102 zetels) kreeg 31%, de liberalen (34 zetels) kregen 19%. Een coalitie van NDP en Liberaal was zeer mogelijk geweest en was een meerderheid als men direct op federaal niveau had gestemd. Door het lokale stemmen, wist de conservatieve partij de meerderheid in het parlement te behalen. (Waar conservatieven wonnen, was het gemiddeld een nek-aan-nekrace. Waar de conservatieven verloren, was dit gemiddeld met een enorm verschil met de winnaar.)
De toekomst
Het is afwachten wat de toekomst gaat brengen. In de afgelopen regering heeft Harper vrij weinig gedaan en de staatsschuld verder op laten lopen. Verder staat zijn partij bekend als een vriendje van de grote bedrijven die al zeer machtig zijn en juist weinig doen voor de arbeider. Daarnaast staat Youtube vol met fragmenten waar Harper zichzelf tegenspreekt en eigen wetten (zoals de wet die voorschrijft hoe de nieuwe verkiezingsdatum wordt bepaald) breekt. Ook staat er een wetshervorming op het programma die het mogelijk maakt moedwillig te liegen op televisie (met daarachter de bedoeling een Fox News North op te richten om de bevolking te hersenspoelen met leugens over de oppositie). We gaan het meemaken…