‘Hulp VS tegen drugsgeweld in Mexico is deel van oorlog tegen terreur en illegalen’
Gepubliceerd: 22 november 2007 08:00 | Gewijzigd: 22 november 2007 08:49
De Mexicaanse president Caldéron heeft de hulp van de VS ingeroepen in de strijd tegen drugskartels. Vraag is of deze hulp niet averechts uitpakt.
Door Merijn de Waal
* Weblog - Buitenlandredacteur Merijn de Waal blogt vanuit Mexico
Mexico-stad, 22 nov. Dagelijks krijgt de Mexicaanse nieuwsconsument een stortvloed aan drugscriminaliteit over zich uitgestort, maar nog blijkt de overtreffende trap van het extreme en soms bizarre narcogeweld niet bereikt. Na de menselijke hoofden die vorig jaar ter intimidatie een discovloer in Acapulco werden binnengerold, volgden vorige maand moordaanslagen op drie bezorgers van een lokale krant die had durven te berichten over drugskartels.
Vorige week woensdag bestormden circa vijftig gewapende mannen in een konvooi van 14 wagens een mortuarium in Ensenada om uit de handen van medisch-forensische experts het lijk te ontvreemden van een drugshandelaar van het Tijuana-kartel. Waarin ze slaagden, maar niet zonder tijdens de vlucht twee politieagenten te doden. Het gestolen lichaam was van Francisco Merardo León Hinojosa, alias El Abulón (Het Zeeoor). Hij was de dag ervoor op spectaculaire wijze verongelukt toen zijn helikopter een hoogspanningskabel raakte terwijl hij vanuit de lucht een autorace door de noordelijke deelstaat Baja California volgde.
Dit machtsvertoon illustreert dat de vorig jaar door president Felipe Calderón ontketende War on Drugs nog lang niet gewonnen is. De rechts-conservatieve Calderón kwam in december aan de macht na een nipte en zeer omstreden verkiezingszege over zijn linkse rivaal, Andrés Manuel López Obrador. Van zijn voorganger Vicente Fox erfde Calderón bovendien een compleet uit de hand gelopen drugsprobleem: in 2006 alleen al vielen in Mexico zeker tweeduizend doden door drugsgerelateerd geweld.
Een van Calderóns eerste maatregelen was het leger in te zetten tegen de kartels met als doel de staat het overwicht op de narcobendes terug te geven. De politiekorpsen, zei Calderón, waren te zeer geïnfiltreerd door de drugskartels om nog serieuze tegenstand te kunnen bieden.
Hulp van de VS
Ofschoon er al 30.000 militairen en federale agenten actief zijn in verscheidene staten, heeft Calderón nu ook de hulp van noorderbuur de Verenigde Staten ingeroepen om de strijd tegen de bendes op te voeren. Tijdens een ontmoeting met zijn ambtgenoot George W. Bush in maart, sprak Calderón af dat de VS 1,4 miljard dollar gaan bijdragen aan zijn War on Drugs. Het plan dat door de beide regeringen het ‘Mérida Initiatief’ is gedoopt, heet in de Mexicaanse pers ‘Plan México’. Een woordspeling op het Plan Colombia, een drugsbestrijdingsprogramma waarbinnen de VS sinds 2000 jaarlijks honderden miljoenen dollars aan militaire steun aan Colombia geven.
Hoewel de problemen in beide landen nauw met elkaar verband houden, zou de Amerikaanse hulp aan Mexico er echter geheel anders uitzien dan in Colombia, denkt Carlos Antonio Flores. Als drugsexpert aan de Vrije Universiteit van Mexico-Stad (UNAM) onderzocht hij de banden tussen Colombiaanse en Mexicaanse kartels. „Toen in de jaren zeventig cocaïne opkwam in de VS legden de Colombianen contact met de Mexicanen die vanwege de export van marihuana al goede contacten hadden in de VS. Deze banden zijn nooit verdwenen.” In tegenstelling tot Colombia is Mexico geen echt productieland, maar vooral een doorvoerland.
Een ander verschil is dat in Mexico (nog) geen politiek conflict heerst tussen gewapende partijen die hun strijd financieren uit de drugshandel. Flores: „In Colombia leiden de VS het leger nu op in antiguerrillatactieken, maar vanwege de historische gevoeligheden [de VS annexeerden in de 19de eeuw bijna eenderde van Mexico, red.] kan Calderón het niet verkopen als ook maar een Amerikaanse legerlaars voet op Mexicaanse bodem zet.”
Inlichtingen
De hulp zal daarom vooral bestaan uit het op afstand helpen bij het vergaren van inlichtingen en het bewaken van de grens en het luchtruim, denkt Laura Carlsen van het Americas Program, een linkse denktank die zich onder meer bezighoudt met de politiek van Washington jegens Latijns-Amerika. „Dit initiatief reikt veel verder dan alleen de bestrijding van drugs. Het maakt deel uit van de veel bredere veiligheidsstrategie die de regering-Bush nastreeft voor Mexico en Midden-Amerika. Dit gaat óók over illegale migratie, terrorisme en de jeugdbendes.”
Dit beleid, zegt ze, wordt aan Mexico opgedrongen onder het mom van drugsbestrijding. „Zo wil Washington bijvoorbeeld dat Mexico zijn zuidgrens strenger gaat bewaken, wat niet in het directe belang is van het land zelf.”
De toenadering tot de VS zal Calderón niet populair maken, verwacht Carlsen. „Met de huidige polarisatie in de VS zal hij ook nooit wisselgeld krijgen in de vorm van bijvoorbeeld een gastarbeidersregeling voor Mexicanen in de VS.” Volgens Carlsen en Flores heeft Calderón voor een nauwe band met het Witte Huis gekozen, omdat hij na zijn zwakke binnenlandse start niet anders kon dan een buitenlandse bondgenoot zoeken.
De grote vraag is echter volgens beide analisten, of de verdere militarisering van de drugsbestrijding, gesteund door de VS, uiteindelijk niet averechts uitpakt. Flores: „Op mensenrechtenschendingen bij het bestrijden van sociale onrust in zuidelijke deelstaten na, is het leger nu nog redelijk schoon. Het leger loslaten in een conflict waar zo veel geld in omgaat, maakt het hele instituut erg kwetsbaar voor corruptie.”
Congres kritisch over uitwerking drugsbestrijding
* Vorige week boog het Congres zich voor het eerst over de vraag of de Verenigde Staten het Mexicaanse leger moeten helpen bij de drugsbestrijding.
* Het Congres was ontstemd dat het pas zeer laat gekend was in de ontwikkeling van het plan. De Democraten stelden vraagtekens bij de effectiviteit en praktische uitwerking ervan.
* Voorzitter van de buitenlandcommissie van het Huis, Tom Lantos, waarschuwde voor de „legendarische corruptie” in Mexico. Hij riep in herinnering dat de VS vijf jaar geleden 53 helikopters schonken, die Mexico moest teruggeven omdat ze het niet deden.
* Verzet komt ook van leden van president Bush’ eigen Republikeinse partij. Zij grijpen het plan aan om Mexico, met de verkiezingen in het vooruitzicht zwart te maken.
* Afgevaardigde Tom Tancredo – een van de meest uitgesprokenen in het anti-immigrantendebat – zei vorige week dat „je in Mexico niet weet waar de regering ophoudt en de kartels beginnen”.
Bron: nrc.nl
