Brede kijk op Aboriginals
Door ROB MIDAVAINE
UTRECHT - Een themapark dat is ontsproten aan het brein van de toonaangevende Australische conceptuele kunstenaar Brook Andrew (38), daarin is het Aboriginal Art Museum in Utrecht veranderd.
Met een bonte verzameling van kunst, kitsch en allerlei objecten confronteert hij de bezoeker met de koloniale kijk van de Westerse beschaving op het oorspronkelijke Australië van de Aboriginals.
Toch is Theme Park geen plat politiek statement met enkel kritiek op het blanke imperialisme. Veel meer gaat het verhaal dat Andrew vertelt over hoe wij naar elkaar kijken en mensen hun identiteit geven.
Dat wordt onder meer duidelijk in de zogenoemde Faces Room met clichébeelden van Aboriginals naast onder meer de spookachtige portretten Barbie en Billie van de in Nederland wonende schilder Marlene Dumas, die in Zuid-Afrika werd geboren. Tussen al deze zaken hangen spiegels zodat je ook naar jezelf kan kijken.
Andrew heeft de vrije hand gekregen van conservator George Petitjean van het Aboriginal Art Museum. Dat heeft hem over de streep getrokken om op het verzoek in te gaan een tentoonstelling in te richten. ,In eerste instantie was ik niet geïnteresseerd, want een expositie met stereotiepe Aboriginalkunst zag ik niet zitten.’’ Met zijn statement confronteert hij het Utrechtse Aboriginal Museum nu ook met zijn eigen identiteit.
Gewoontjes is Theme Park zeker niet. Al bij de entree krijg je de indruk in een verzameling curiosa verzeild te zijn geraakt. In de hal van het museum staan twee enorme zwart-wit gestreepte (traditioneel Aboriginal motief) opblaasclowns. Op een grammafoonmeubel uit de jaren vijftig draait de LP Interieur met cabaret van Neerlands Hoop in Bange Dagen. Op de hoes staan twee clowns afgebeeld in de kleuren van de Britse vlag. ,Ik kwam dat ding toevallig tegen in een winkeltje op de Oudegracht,’’ vertelt Andrew.
Met zijn over alledrie de verdiepingen van het museum verdeelde tentoonstelling heeft Andrew een multimediale installatie gerealiseerd, die wel iets wegheeft van een ouderwets rariteitenkabinet op de kermis. Maar Andrew verzet zich juist tegen het beeld van onder meer de Aboriginals als freaks dat daar vroeger werd geschetst. Een verwijzing daarnaar is zijn installatie waarin traditionele Aboriginalbeeldjes zijn opgesteld op een rood-wit-blauw gestreepte tafel rondom een geluidsinstallatie. Er klinkt muziek van de Australische crooner Jimmy Litlle. Het geheel doet denken aan een circustent.
Naast eigen werk heeft Andrew werk in bruikleen gebruikt, zoals zeventiende-eeuwse gravures uit het Maritiem Museum Rotterdam en hedendaagse kunstwerken van onder anderen Felix De Boeck en Marcel Broodthaers, twee Belgische kunstenaars van wie eerder werk te zien was in het Aboriginal Museum.
Stereotypen worden doorgeprikt in de tentoonstelling. Met een opgezette kangoeroe, maar ook met eigen werk van Andrew. Het zijn indrukwekkende zeefdrukken op linnen, gebaseerd op negentiende-eeuws beeldmateriaal uit Australië uit de Haddon Library in Cambridge.
We zien onder meer een soort jachttafereel waarop typisch Engelse jachthonden een op een kangoeroe lijkend beest verscheuren. In een videofilm stelt Andrew mensen onder meer de vraag of ze zich wel eens hebben voorgesteld hoe het zou zijn, als ze zwart zouden zijn.
Op etsen in de bijna hallucinerende Mirror Ballroom duiken afbeeldingen van Aboriginals op en verdwijnen, afhankelijk van waar je staat . Als kijker val je van de ene confrontatie in de andere.
INFO: Aboriginal Art Museum - Utrecht
Bron: Ad/Utrecht