Tsunami op Samoa eist tientallen levens
Samoa kent de gevaren
http://www.nrc.nl/digitaleeditie/NH/20090930___/1_001/article1_1.jpghttp://www.nrc.nl/digitaleeditie/NH/20090930___/1_001/article1_2.jpgDoor
HANS VAN KREGTENWELLINGTON, 30 SEPT.In Lalomanu, in het zuidoosten van het Samoaanse eiland Upolu, maakten bewoners en toeristen weinig kans om aan de verwoestende tsunami te ontkomen. De vloedgolf volgde enkele minuten na een zware aardbeving van 8,3 op de schaal van Richter, waarvan het epicentrum 200 kilometer zuidelijker lag. Bevestigd is dat meer dan tachtig mensen op de eilandengroep zijn omgekomen.
Autoriteiten van het straatarme onafhankelijke Samoa en het tachtig kilometer verder oostelijk gelegen Amerikaans Samoa vrezen dat dit aantal aanzienlijk zal oplopen. Zeker zes mensen van het naburige Tonga zijn ook omgekomen.
Steeds meer toeristen uit Australië en Nieuw-Zeeland worden aangetrokken door het stralend witte zand in Lalomanu, op de zuidoostelijke punt van het eiland Upolu. In de omringende zee kunnen ze snorkelen of duiken tussen de vissen die zwemmen bij de koraalriffen in een zeereservaat waar commerciële vangst verboden is.
De overzeese gasten verblijven in Lalomanu in simpele fales, houten constructies zonder zijmuren en daken van kokosnootbladeren, een meter of tien van de vloedlijn. De dorpsbewoners wonen een paar tientallen meters verder landinwaarts op een smalle vlakke strook van 200 meter. Daarachter ligt een steile, begroeide helling, waar alleen met grote moeite tegenop kan worden geklommen. Gevreesd wordt dat de kuststrook voor zowel toeristen en bewoners tot een kolkende val is geworden. Volgens ooggetuigen zijn alle gebouwen van Lalomanu verwoest en worden veel mensen vermist.
„In Lalomanu zaten er tussen de aardbeving en de komst van de eerste vloedgolf maar een paar minuten. Vooral voor kinderen en ouderen was dat te kort om de steile berg op te rennen”, verklaarde een Nieuw-Zeelandse toerist.
Een klein kwartier. Zoveel tijd hadden inwoners van Samoa om te vluchten nadat zij een aardbeving voelden, iets voor zeven uur ‘s ochtends lokale tijd. Volgens gegevens van de Amerikaanse geologische dienst lag het epicentrum van de schok – de plaats waar de zeebodem losschoot en met enkele meters zakte – op 185 kilometer ten zuiden van Apia, de hoofdstad van de archipel. „Tussen de eilanden en het epicentrum ligt een diepe trog”, zegt seismoloog Bernard Dost van het KNMI. „De golf die is ontstaan kan reizen met 800 of 900 kilometer per uur door water van een dergelijke diepte. Dat betekent dat inwoners enige tijd hadden om hogergelegen plaatsen op te zoeken. Of het waarschuwingssysteem nu gewerkt heeft of niet.”
De beving ontstond langs een breuklijn van duizenden kilometers, van Samoa tot de Tonga-eilanden in het zuiden. Deze markeert de oostgrens van de Australische plaat, een grote plak aardkorst die wegduikt onder het oostelijk deel van de Stille Oceaan (Pacifische plaat). „De meeste bevingen hier vinden plaats op een diepte van honderden kilometers, maar juist een ondiepe beving als deze, op 18 kilometer diepte, heeft grote gevolgen, zoals de vloedgolf van maximaal vier meter waarover nu wordt bericht.”
Juist ondiepe beving heeft grote gevolgen
Een aardbeving met de kracht 7,9 op de Schaal van Richter onder de Indische Oceaan ten westen van het Indonesische eiland Sumatra richtte aan het begin van de middag grote vernielingen aan in de stad Padang. Er waren geen meldingen van slachtoffers. Het Pacific Warning Centre gaf een regionale waarschuwing af voor een mogelijke tsunami. Padang loopt volgens geologen het risico te worden vernietigd door een aardbeving wegens de ligging. (Reuters)
Toch is men zich in Samoa wel degelijk bewust van het gevaar van tsunami’s en andere natuurrampen.
De eilandengroep schurkt tegen een van de diepste zeetroggen ter wereld aan. Deze markeert de grens tussen de Pacifische en Australische platen en de tektonische onrust zorgt er voor periodieke aardbevingen en vulkaanuitbarstingen.
Er worden regelmatig tsunamioefeningen gehouden. „De evacuatie van delen van de hoofdstad Apia, aan de noordkust van Upolu verliep goed”, aldus journalist Mata-afa Keni Lesa. „De tsunami in Apia veroorzaakte echter nauwelijks schade. Ik was niet voorbereid op de verschrikkingen die ik aantrof toen ik naar de zuidkust reed”, aldus Lesa tegenover de Nieuw-Zeelandse televisie over zijn autorit van twintig kilometer over de bergrug die Apia van de zuidkust van Upolu scheidt.
Inmiddels komt de hulpverlening uit zowel Australië, Hawaï en Nieuw-Zeeland op gang. Nieuw-Zeeland heeft een verkenningsvliegtuig gestuurd om te helpen met het zoeken naar mensen die in zee zijn gesleurd. Mogelijk volgt vandaag een Hercules-transportvliegtuig. „We zijn zorgvuldig bij het laden van het toestel, omdat we zo precies mogelijk willen weten wat echt nodig is”, aldus de Nieuw-Zeelandse minister van Buitenlandse Zaken McCully.
Intussen heeft Air New Zealand de capaciteit op de route tussen Auckland en Apia uitgebreid. Auckland heeft 130.000 inwoners van Samoaanse komaf, meer dan enige andere stad in de wereld. Op de luchthaven van de Nieuw-Zeelandse stad verzamelen zich nu veel Samoanen op weg naar hun huis, vaak onwetend over het lot van hun dierbaren.
Intussen klinkt er in Nieuw-Zeeland kritiek op de trage officiële waarschuwingen voor een mogelijke tsunami. Terwijl het tv-journaal toeristen telefonisch had geïnterviewd over hun ontsnapping aan de vloedgolf in Samoa, verklaarden regeringswoordvoerders dat ‘niet bevestigd’ was dat daar inderdaad een tsunami had plaatsgevonden en dat daarom onduidelijk was of het 2.000 kilometer zuidelijker gelegen Nieuw-Zeeland, waar alle grote steden aan de kust liggen, gevaar liep. Uiteindelijk werd gemaand stranden te vermijden.
Toen de tsunami drie uur na de aardbeving Nieuw-Zeeland bereikte was de golfhoogte gedaald tot 40 centimeter, met het open oog nauwelijks waarneembaar. Veel Nieuw-Zeelanders hadden zich toen uit eigen beweging al naar hoger gelegen plekken geëvacueerd.
Bron: NRC.Handelsblad.