Fred Vorstenbosch in Georgië - mijn verblijf in het Shavnabada mannen klooster.
Voor een Nederlands vrijwilligers toerisme project, was ik uitgenodigd om voor de eerste maal naar Georgië / Europa te komen in 2002.
De vlucht er heen liep voortreffelijk, het eten aan boord was buitengewoon. Niet de hapklare brokken zoals nu menig airliner je tegenwoordig aanbiedt. Echte warme maaltijden op een gewone vlucht vanaf Amsterdam naar Tbilisi. Na iets meer dan 3,5 uur vliegen kwam ik op de oude luchthaven in 2002 van Tbilisi aan. Na enige bezoeken later aan Georgië , is er nu een nieuw en zeer modern vliegveld, compleet met shopping centrum en treinvervoer naar het centrum van de stad.
Ik vroeg me af, wie zou er in Georgië op het vliegveld op mij wachten en waar kom ik te slapen.
Op mijn @ mails inzake deze vragen kreeg ik als antwoord: iemand in kerkkleding zal op het vliegveld op je wachten, maar waar ik zou dan overnachten?
Na de vlucht kom ik in het donker op het vliegveld van Tbilisi aan. Voor mij toen een onbekend vliegveld. En dus was het de vraag of de term kerkkleding niet een grap zou zijn. Je kunt immers dit nooit weten. Buitendien, de Georgische taal, is mij onbekend, dus wat moet ik doen indien er niemand in kerkkleding op me zou wachten?
Burgers mogen niet op de landingsbaan van het vliegveld komen, zoals u weet, echter er zijn in Georgië uitzonderingen. Een van deze uitzonderingen zijn Monniken. Monniken zijn bijvoorbeeld een uitzondering in bijna alles en niet alleen op het gebied van het vliegveld.
Vlak nadat mijn toestel geland was stond David, een Georgisch Orthodoxe monnik (in kerkkleding) op het platform, aan de vliegtuigtrap op me te wachten. Hij loosde me met alle gemak door de douane heen en zorgde er voor, dat mijn bagage, in een BMW met chauffeur terecht kwam.
Binnen enkele minuten na landing waren we onderweg , maar waarheen? Ik testte de talenkennis van de monnik en de chauffeur, maar men sprak alleen Georgisch, dus geen enkel ander woord van over de grens. Ik kon wel vragen stellen maar ik kreeg geen antwoord. Ik had een vermoeden, dat ik wel in een simpel stadshotel zou worden ondergebracht, alwaar ik geen bezwaar zou tegen hebben. We reden de hoofdstad Tbilisi binnen en na enige tijd verlieten we de stad weer. Dus geen stadshotel, maar waar dan heen? We lieten de stad achter ons. Vanuit het donker verschenen de heuvels en de bergen rond Tbilisi. De monnik wees naar een top van een hoge heuvel waar ik, vanuit het pikkedonker, een soort van laag vreemd gebouw zag liggen. We reden nu de heuvel opwaarts, over ongeplaveide bobbelige paden, langzaam klimmend omhoog. Na een ½ uur klimmen over een soort van kinderkopjes, afgewisseld met zandstukken en diepe gaten, alwaar de chauffeur ons met alle gemak omheen zeulde, kwamen we uiteindelijk in het eerst vreemd uitziende gebouw aan. Dit was dus het Shavnabada mannen Klooster. Gelegen in een prachtige - en rustgevende omgeving, met heerlijke uitzichten op weiden met schapen en geiten, herders en hun honden, maar ook in de verte uitzicht op Tbilisi, de hoofdstad van hun moederland Georgië.
Ik werd voorgesteld aan de abtvan het Klooster en hartelijk verwelkomd door de abt Mamma ( = vader ) Shio (nu nog mijn vriend) en hij stelde, ook toen het zo laat inmiddels was, mij voor aan de andere 40 monniken van zijn klooster. Een uitgebreide warme maaltijd, voorzien van diverse wijnen, koffie, thee en frisdranken en nog veel meer werd mij aangeboden. gezamenlijk gingen we aan de maaltijd, die nog vele uren zou duren. Vele glazenwijn later ging ik slapen.
Mij viel de eer te beurt om in het luxe appartement van Patriarch Ilya te mogen wonen gedurende mijn verblijf in het Shavnabada Klooster. In het antieke -, krakende houten bed viel ik uiteindelijk in slaap.
Vroeg in de ochtend, na het ochtendgebed, wordt ik door de keukenmonnik gewekt met een uitgebreid ontbijt in mijn appartement. Eitjes, brood, yoghurt, kaas, thee, fruit uit eigen tuin, verse melk van de eigen koeien, honing uit eigen raten, het kon niet op.
De 10 dagen dat ik er geweest ben, zijn voor mij een onvergetelijke tijd geweest. Ik ben niet kerkelijk, maar zou het hier bijna wel worden.
De a capella gezangen in het klooster, voelen als warme melk chocolade, die je tot je neemt. Bij ieder bezoek (ik ben er nu meer dan 6 x geweest) werd ik door Mama Shio, als grapje, gevraagd om monnik te worden.
Dat zou goed voor mij en voor hem zijn. Ik vertelde hem dat ik getrouwd ben, echter daar had hij ook een oplossing voor. Mijn vrouw zou als Non in een ander klooster kunnen gaan wonen en ik in zijn klooster.
Regelmatig dronken we Georgische kloosterwijn en Georgische kloosterwhisky (yaya) en hadden zware gesprekken, onder leiding van mijn vriendin en vertaalster Irina, over de kerk, Georgië en het leven.
Een must is het om op zondag naar de kerkdienst te gaan in het Shavnabada Klooster. Je weet niet wat je overkomt. Van heinde en verre komen de gelovigen per auto, met de bus, al lopend, per muildier, naar de meer dan 3 uren durende kerkdienst. Mama Shio gaat zijn kerkgangers dan voor. Mama Shio wordt door zijn gelovigen op handen gedragen. Hij is voor velen de wijze persoon, die in contact met God, hen hulp, werk en vergiffenis biedt.
Gedurende de dienst staan de vrouwen aan de linkerzijde in het kerkje en de mannen aan de rechterzijde. Er zijn geen banken in de kerk. Voor heel oude mensen, of voor personen die echt niet meer kunnen staan zijn er enige klapstoeltjes. Die worden zelden gebruikt, tenminste ik heb het nog niet gezien.
Het is geen schande om gedurende de dienst even naar buiten te gaan, om bijvoorbeeld met de andere gelovigen of monniken een sigaretje te gaan roken en te staan keuvelen over de dingen van het leven. De kerkdienst en de mooie gezangen gaan inmiddels gewoon door.
Hierna weer gewoon de kerk in en doorgaan met het beleven en belijden van je geloof is heel normaal.
In het voorportaal van het kerkje worden - gezegende - kerkaandenken verkocht.
Buiten de kerk lopen mensen met hun dieren offergaven. Kippen, schapen, geiten, vis, soms een koe. Overgaven zoals fruit, groenten en andere giften zoals kleding, zijn ook meer dan welkom.
Na drie maal, via de wijzers van de klok gaande, rond de kerk te hebben gelopen, na de laatste zegen gekregen te hebben van een monnik, wordt het offerdier vakkundig uit het leven gehaald.
Het offerdier wordt soms direct al, als maaltijd in de refter mede ter beschikking gesteld aan echt arme mensen, die bijna niets hebben.
Gezamenlijk houden ze dan de middagmaaltijd, die ook nu weer uren kan duren. Men heeft de tijd in Georgië, en gekscherend, wijzend op onze horloges, zeggen de Georgiërs, dat wij alleen de klok hebben.
Na circa 3 uren geduldig de lezingen en de preken te hebben aangehoord van Mama Shio en zijn monniken loopt de dienst ten einde. Mama Shio zegent in het algemeen zijn schare. Daarna is de biecht, die in het openbaar wordt gehouden, dus waar alle kerkgangers bij aanwezig zijn, aan de beurt. Menigeen doet deze openbare biecht. Tegenover Mama Shio belijd men de zonden. Daarna is het tijd voor de persoonlijke zegen.
Gewapend met een emmer, waarin gewijd water is en een kwast, staat Mama Shio klaar om een ieder persoonlijk te zegenen. Maar eerst wordt de Icoon met moeder Gods door de gelovigen gekust, daarna maakt met het Orthodoxe Kruisteken, en vervolgens sprenkelt mama Shio door middel van de kwast en heilig water, de gelovigen.
Een monnik had eens een keer niet naar Mama Shio geluisterd en kreeg zijn straf hiervoor. Niet zo maar 3 weesgegroetjes bidden. Neen, dat ging anders.
De Leerling monnik had uit de grote wijnopslag uit de gewelven van het klooster, een fles wijn meegenomen, niet om zichzelf te voorzien van dit vocht, maar om een bezoeker er een glaasje van te geven en zelf te ervaren hoe heerlijk deze wijnen smaakten, dit zonder toestemming, c.q. medeweten van Mama Shio. Toen Mama Shio er achter kwam, vond hij dit zelf initiatief niet goed en besloot de Leerling Monnik te straffen. Ik weet hoe simpel de slaapkamers van de monniken er uitzien, echte luxe en verwarming is er niet. Stromend water ontbreekt en de WC is een gezamenlijk gat in de grond. Mama Shio strafte de leerling monnik als volgt. Hij moest per direct zijn kamer verlaten en moest gedurende 10 dagen bij de koeien slapen in de wei.
Ik sprak later deze leerling monnik en hij vertelde mij, dat hij het goed begrepen had, dat hij zijn straf op die manier moest uitdienen. Hij had er van geleerd.
Het Shavnabada klooster is mede een plek waar oude- en zieke mensen, mensen die niet meer voor zichzelf kunnen zorgen, andere hulpbehoeftigen, kunnen aankloppen. Er is altijd een plek voor hen.
Het klooster zorgt voor werkgelegenheid, zekerheid, hulp en een plek om weer mens te zijn. Mama Shio wordt door deze mensen aanbeden, alhoewel Mama Shio zelf een heel wijs, maar zeker heel bescheiden mens is en blijft.
Enige tijd geleden is de vader van Mama Shio overleden. Hij verbleef al een tijdje in het klooster.
Mama Shio zijn vader is onder een alleenstaande boom, op het terrein van het klooster begraven.
Het toerisme is mede opgestart in Georgië naar aanleiding van mijn bezoek aan het Shavnabada Klooster. Dus, wanneer U eens naar Georgië gaat, doe dan de groeten aan Mama Shio.
Ik hoop binnenkort weer naar Georgië te gaan.
Ik kan zoveel vertellen over mijn verblijf in het klooster. Zoals hoe de kloosterlingen de wijnen, die de kleine boeren moeilijk zelf kunnen verkopen, wel door het klooster (ook in het buitenland) worden verkocht en dus ook voor werkgelegenheid wordt gezorgd.
Toch nog iets over de wijnen. De Monniken, belast met wijnen, gaan regelmatig op bezoek bij de kleine wijnboertjes. Zorgen er voor dat de wijnen in de (heilige) grond van het Shavnabada Klooster, in aardewerk ronde vaten, voor een bepaalde tijd worden opgeslagen. Velen van deze vaten zijn in de grond ingegraven. Heel speciale wijnen, worden in hele grote kruiken in de kelders van Shavnabada opgeslagen, alwaar een en dezelfde temperatuur, het hele jaar door, heerst. In gewijde grond.
Wanneer de wijnen gereed zijn om gebotteld te worden, gaat dat op een hele speciale manier. De wijnen worden eerst ceremonieel geproefd, om vast te stellen of de wijnen op de juiste afdronk zijn, gereed om gebotteld te worden. Uit de enorme stenen kruiken worden door middel van een soort kleine emmer vormige schep, wijnen uit de kruiken omhoog gehaald. Stuk voor stuk worden de wijnflessen met de hand gevuld. Vervolgens worden de kurken er met de hand en de hamer ingeslagen. Daarna worden aan beide zijden van de flessen de etiketten er handmatig opgeplakt. De ene monnik zorgt er voor dat de lijmlaag aan de etiketten komt, de andere monnik zorgt er voor dat de etiketten er recht opgeplakt worden.
Hoezo, monnikenwerk?
Een bezoek aan het Shavnabada Klooster is een must wanneer u in Georgië bent.
En ziet u een indrukwekkende persoon, dan moet dat dan wel Mama Shio zijn.
Doe hem dan vooral de groeten van mij. Alvast bedankt hier voor.
Fred Vorstenbosch
2002
**
**